Η ακρίβεια στα τρόφιμα, τα βασικά καταναλωτικά είδη καθημερινής ανάγκης, αλλά και σε υπηρεσίες, σφίγγει ολοένα και περισσότερο την «θηλιά» των νοικοκυριών, τη στιγμή που τα μηνύματα που έρχονται από την αγορά να μην είναι ευοίωνα. Εταιρείες και προμηθευτές τροφίμων κάνουν λόγο για συνέχιση των αυξήσεων τους επόμενους μήνες, αλλά με μικρότερη ένταση, ενώ ουδείς είναι σε θέση να προβλέψει την πορεία των τιμών σε μεσοπρόθεσμο χρονικό ορίζοντα.
Μία επίσκεψη στο σούπερ-μάρκετ για τα απολύτως απαραίτητα, προκαλεί απελπισία και αγανάκτηση, με τις αυξήσεις στα τρόφιμα και σε άλλα βασικά αγαθά να είναι δυσβάστακτες για το πορτοφόλι της μέσης οικογένειας. Τα νούμερα είναι ασύλληπτα, αν σκεφτεί κανείς ότι μιλάμε για δυο σχεδόν χρόνια απανωτών αυξήσεων σε αγαθά απαραίτητα για την επιβίωση, που οι τιμές τους παραμένουν στα ύψη ακόμη όταν ο πληθωρισμός δείχνει τάσης υποχώρησης.
Εκτός όμως από τα τρόφιμα, τις υπηρεσίες και τα αγαθά, με τις μεγαλύτερες αυξήσεις ξεχωρίζει η Υγεία, αποκαλύπτοντας τις καταστροφικές συνέπειες που έχει η πολιτική που ακολουθείται. Με πάνω από 5,6% «έτρεχε» ο πληθωρισμός τον Οκτώβριο, εξαιτίας των νέων ανατιμήσεων σε φαρμακευτικά και ιατρικά προϊόντα, ιατρικές, οδοντιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες, νοσοκομειακή περίθαλψη, κ.α.
Χαρακτηριστικό είναι ότι οι αυξήσεις που συνεχίζονται σε βασικά αγαθά έχουν ήδη απορροφήσει τις όποιες αυξήσεις έκανε ή υπόσχεται να κάνει η κυβέρνηση στους μισθούς και στις συντάξεις. Πόσο μάλλον που στο εισόδημα φορτώνονται τον επόμενο χρόνο και νέα βάρη, από την αύξηση των στόχων του προϋπολογισμού (+6,2 δισ. σε σύγκριση με πέρυσι), αλλά και από την επαναφορά των πρωτογενών πλεονασμάτων στα προ πανδημίας επίπεδα (2,1% από 0,6% πέρυσι).
«Έκρηξη» πληθωρισμού, «φωτιά» τα τρόφιμα…
Τεράστιο άλμα πραγματοποίησε ο πληθωρισμός τον Οκτώβριο σκαρφαλώνοντας στο 3,4% από 1,6% που ήταν τον Σεπτέμβριο. Αιχμή της πληθωριστικής έκρηξης ήταν ξανά τα τρόφιμα, προδιαγράφοντας έναν δύσκολο χειμώνα για τα νοικοκυριά. Μεγάλες ανατιμήσεις καταγράφηκαν στα έλαια-λίπη κατά 26%, στα φρούτα 20,5% και στα λαχανικά 12,3%, ενώ ακολούθησαν τα κρέατα κατά 8,3%, τα γαλακτοκομικά και αυγά 7%, τα αναψυκτικά και χυμοί φρούτων 14,3%.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛΣΤΑΤ), ο Γενικός Δείκτης Τιμών Καταναλωτή τον μήνα Οκτώβριο 2023, σε σύγκριση με τον Σεπτέμβριο 2023, παρουσίασε αύξηση 0,6%, έναντι μείωσης 1,2% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του προηγούμενου έτους.
Ο μέσος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή του δωδεκαμήνου Νοέμβριου 2022-Οκτώβριου 2023, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο Δείκτη του δωδεκαμήνου Νοέμβριου 2021-Οκτώβριου 2022, παρουσίασε αύξηση 4,2%, έναντι αύξησης 9,2% που σημειώθηκε κατά την αντίστοιχη σύγκριση του δωδεκαμήνου Νοέμβριου 2021-Οκτώβριου 2022 με το δωδεκάμηνο Νοέμβριου 2020-Οκτώβριου 2021.
Η αναζωπύρωση του πληθωρισμού τον Οκτώβριο οφείλεται στις ανατιμήσεις των τροφίμων και όχι μόνο. Ειδικότερα οι κυριότερες αυξήσεις τιμών καταγράφηκαν στους ακόλουθους δείκτες:
- 9,9% στην ομάδα Διατροφή και μη αλκοολούχα ποτά, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε: ψωμί και δημητριακά, κρέατα (γενικά), ψάρια (γενικά), γαλακτοκομικά και αυγά, έλαια και λίπη, φρούτα (γενικά), λαχανικά (γενικά), ζάχαρη – σοκολάτες – γλυκά – παγωτά, λοιπά τρόφιμα, καφέ – κακάο – τσάι, μεταλλικό νερό – αναψυκτικά – χυμούς φρούτων.
- 5,6% στην ομάδα Υγεία, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε φαρμακευτικά προϊόντα, ιατρικά προϊόντα, ιατρικές, οδοντιατρικές και παραϊατρικές υπηρεσίες, νοσοκομειακή περίθαλψη.
- 4,8% στην ομάδα Ξενοδοχεία – Καφέ – Εστιατόρια, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών στα εστιατόρια – ζαχαροπλαστεία – καφενεία – κυλικεία.
- 3,5% στην ομάδα Εκπαίδευση, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε δίδακτρα Προσχολικής και Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης, δίδακτρα Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, δίδακτρα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης.
- 3,3% στην ομάδα Ένδυση και Υπόδηση, λόγω αύξησης των τιμών στα είδη ένδυσης και υπόδησης.
- 3,1% στην ομάδα Αναψυχή – Πολιτιστικές δραστηριότητες, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε διαρκή αγαθά αναψυχής και πολιτισμού, μικρά είδη αναψυχής – άνθη – κατοικίδια ζώα, κινηματογράφους – θέατρα, πακέτο διακοπών. Μέρος της αύξησης αυτής αντισταθμίστηκε από τη μείωση κυρίως των τιμών στον οπτικοακουστικό εξοπλισμό – υπολογιστές – επισκευές.
- 2,8% στην ομάδα Διαρκή αγαθά – Είδη νοικοκυριού και Υπηρεσίες, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε οικιακές συσκευές και επισκευές, υαλικά – επιτραπέζια σκεύη και σκεύη οικιακής χρήσης, είδη άμεσης κατανάλωσης νοικοκυριού, οικιακές υπηρεσίες.
- 2,7% στην ομάδα άλλα αγαθά και υπηρεσίες, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών σε κομμωτήρια και καταστήματα προσωπικής φροντίδας, άλλα είδη ατομικής φροντίδας, ασφάλιστρα υγείας, ασφάλιστρα οχημάτων.
- 2,6% στην ομάδα Αλκοολούχα Ποτά και Καπνός, λόγω αύξησης κυρίως των τιμών στα αλκοολούχα ποτά (μη σερβιριζόμενα).
Επιπτώσεις της ακρίβειας και το επίπεδο των αμοιβών…
Η ΓΣΕΕ και το Ινστιτούτο Εργασίας έδωσαν στη δημοσιότητα τα αποτελέσματα ειδικής θεματικής έρευνας κοινής γνώμης -που υλοποιείται σε συνεργασία με την εταιρεία «Alco»- και απευθύνεται σε εργαζόμενους ιδιωτικού τομέα, για την καταγραφή-μέτρηση αποτίμηση δεικτών σχετικά με την αγορά εργασίας.
Στην παρούσα έρευνα καταγράφονται οι επιπτώσεις της ακρίβειας στο βιοτικό επίπεδο των εργαζομένων και ειδικότερα στη μείωση της κατανάλωσης βασικών ειδών διατροφής, η πορεία εξέλιξης των αμοιβών και του χρόνου εργασίας των εργαζομένων, καθώς και η άποψή τους για την αποτελεσματικότερη προστασία των εργασιακών δικαιωμάτων τους. Συγκεκριμένα:
- Το 90% των εργαζομένων, δηλώνει ότι έχουν μειώσει την κατανάλωση βασικών αγαθών εξαιτίας της ακρίβειας. «Πολύ» απαντά το 18%, «Αρκετά» το 51% και «Λίγο» το 21%. Αντίστοιχα, το 16% δηλώνει «Καθόλου». Η κλιμάκωση της μείωσης της κατανάλωσης διαφοροποιείται στις κατηγορίες βασικών αγαθών «Ψύξη – Θέρμανση», «Ψαρικά», «Κρέας», «Γαλακτοκομικά», «Φρούτα – Λαχανικά»
- Το Χαμηλό επίπεδο των διαθέσιμων εισοδημάτων των εργαζομένων αναδεικνύεται από το γεγονός ότι το 30% δηλώνει ότι δεν διαθέτει αποταμιεύσεις και παράλληλα ένα 37% αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει τις αποταμιεύσεις του για να καλύψει τις τρέχουσες ανάγκες αγοράς βασικών αγαθών.
- Ως προς το αποτελεσματικότερο μέσο για την προστασία του βιοτικού σας επιπέδου, το 43% δηλώνει ότι είναι η αύξηση των μισθών, το 33% η μείωση του ΦΠΑ και των φόρων κατανάλωσης, το 24% τον έλεγχο τιμών. Αξίζει να σημειωθεί ότι, η επιλογή «Επιδόματα» δεν επιλέχθηκε από κανέναν ερωτώμενο (0%)!
- Το 64% των εργαζομένων δηλώνει ότι δεν έλαβε καμία αύξηση στο μισθό του κατά το έτος 2023 και το 34% ότι έλαβε κάποια αύξηση. Εκτιμάται ότι η μεγάλη πλειοψηφία αυτών που δήλωσαν ότι έλαβαν κάποια αύξηση, είναι αυτοί που αμείβονται με τον κατώτατο μισθό ο οποίος αυξήθηκε κατά το έτος 2023.
- Το 52% θεωρεί ότι δεν θα λάβει κάποια αύξηση στο μισθό του μετά την απόφαση για το… ξεπάγωμα των τριετιών και το 26% θεωρεί ότι θα λάβει. Το γεγονός ότι το 22% επιλέγει την απάντηση «Δεν γνωρίζω», καταδεικνύει την σύγχυση που επικρατεί στους εργαζόμενους σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα.
- Το 72% δηλώνει ότι δεν εργάζεται παραπάνω από το κανονικό του ωράριο ενώ το 24% δηλώνει ότι εργάζεται παραπάνω.
- Το 48% αυτών που αναφέρουν ότι εργάζονται παραπάνω από το κανονικό ωράριό τους δηλώνει ότι δεν αμείβεται για τις υπερωρίες του.
- Τέλος, η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων, με ποσοστό 81%, θεωρεί ότι τα εργασιακά δικαιώματά τους προστατεύονται καλύτερα με τη σύναψη Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας έναντι του 9% που επιλέγει την ατομική διαπραγμάτευση.
Η Ελληνική οικονομία και κοινωνία μετά από πολυετή λιτότητα βρίσκεται μπροστά σ’ ένα «κύμα» ακρίβειας σε βασικά αγαθά και υπηρεσίες και στασιμότητας των εισοδημάτων που απειλεί την αγοραστική δύναμη και το βιοτικό επίπεδο πολλών εργαζόμενων νοικοκυριών.
Είναι αναγκαίο να υλοποιηθεί άμεσα ένα μείγμα παρεμβάσεων αύξησης των μισθών και ενίσχυσης των εργασιακών δικαιωμάτων έτσι ώστε να προστατευτεί στο μέγιστο δυνατό βαθμό το βιοτικό επίπεδο μισθωτών και κυρίως των χαμηλότερα αμειβόμενων. Η ενίσχυση των κλαδικών συλλογικών συμβάσεων εργασίας και της Εθνικής Γενικής Συλλογικής Σύμβασης Εργασίας μέσω του δικαιώματος της ΓΣΕΕ και των εργοδοτικών οργανώσεων να καθορίζουν τον κατώτατο μισθό είναι επιτακτική.
