Η προηγουμένως αναφερθείσα ιδιότητα του αιγιαλού και της παραλίας ως κοινόχρηστα πράγματα, επιτάσσει η πρόσβαση κάθε ατόμου προς τη θάλασσα και η απόλαυσή της ως κοινού αγαθού να γίνεται από όλους με τρόπο ανενόχλητο ανεξαρτήτως του λόγου παρουσίας καθενός στην ακτή (διέλευση, παραμονή, κλπ). Άλλωστε η πρόσβαση σε παραλία και αιγιαλό βρίσκει έρεισμα και στον κοινωνικό χαρακτήρα του δικαιώματος στο περιβάλλον αλλά και στο πλαίσιο του δικαιώματος στην προσωπικότητα (πχ. αποφάσεις 2161/94, 3944/15 ΣτΕ).
Προς επίρρωση τούτων, πάγια είναι η θέση της ελληνικής νομολογίας ότι η συνταγματική προστασία της ιδιοκτησίας δεν αποκλείει την επιβολή περιορισμών στο δικαίωμα αυτό. Τέτοια ρύθμιση είναι η απαγόρευση περίφραξης ιδιόκτητων ακινήτων με την οποία εμποδίζεται εντελώς η πρόσβαση στην παραλία. Σχετικό είναι το άρθρο 2 παρ. 4 του ν. 2971/2001 όπου ορίζεται πως «Αν μεταξύ αιγιαλού και δημόσιας οδού… παρεμβάλλεται ιδιωτικό ακίνητο, πρέπει να υπάρχει ελεύθερη δίοδος για την ακώλυτη και ασφαλή πρόσβαση στον αιγιαλό από τη δημόσια οδό, σύμφωνα με την πολεοδομική νομοθεσία». Αντίστοιχα, το άρθρο 89 του ν. 4495/2017 απαγορεύει τη μεταβίβαση ή τη σύσταση εμπράγματου δικαιώματος σε ακίνητο στο οποίο έχει εκτελεστεί αυθαίρετη κατασκευή ή έχει εγκατασταθεί αυθαίρετη αλλαγή χρήσης εφόσον αυτή βρίσκεται σε αιγιαλό ή σε ζώνη παραλίας, με εξαίρεση την ύπαρξη των εν λόγω κατασκευών πριν από την οριοθέτηση της παραλίας.
Εξαίρεση αποτελεί το άρθρο 21 του ν. 4495/17 όπως τροποποιήθηκε με το ν. 4546/18, σύμφωνα με το οποίο τουριστικές και βιομηχανικές εγκαταστάσεις αλλά και σειρά άλλων δραστηριοτήτων δύνανται να τοποθετούν περίφραξη σε απόσταση μόλις 50 μέτρων από τη γραμμή του αιγιαλού. Σε αυτήν την περίπτωση κρίσιμη θεωρείται η γνωμοδότηση του Συμβουλίου Πολεοδομικών Θεμάτων και Αμφισβητήσεων (ΣΥ.ΠΟ.ΘΑ.) το οποίο κρίνει για το αναγκαίο της περίφραξης σε κάθε ξεχωριστή περίπτωση. Παράλληλα, σύμφωνα με το άρθρο 7 του ως άνω νόμου το ΣΥ.ΠΟ.ΘΑ. γνωμοδοτεί και σε κάθε περίπτωση οικοδομικής εργασίας σε απόσταση μικρότερη των 100 μέτρων από τη γραμμή της παραλίας.
Σε κάθε περίπτωση, εφόσον έχει οριοθετηθεί ο αιγιαλός με διοικητική πράξη, τα πάσης φύσεως κτίσματα και κατασκευάσματα τα οποία έχουν ανεγερθεί χωρίς άδεια στον αιγιαλό ή την παραλία κατεδαφίζονται κατόπιν έκδοσης πρωτοκόλλου κατεδάφισης από τον Προϊστάμενο της αρμόδιας Κτηματικής Υπηρεσίας. Η κατεδάφιση επέρχεται ανεξαρτήτως του χρόνου ανέγερσης ή της χρήσης των κατασκευών.
Τέλος, έχει υποστηριχθεί πως κατά την επίλυση των πρακτικών ζητημάτων που ανακύπτουν από την εφαρμογή του ανωτέρω νομικού πλαισίου χρειάζεται να εξισορροπείται η σύγκρουση μεταξύ του δικαιώματος στην ιδιοκτησία και της ανάγκης διατήρησης των φυσικών και αισθητικών πόρων. Προς τούτο, πρέπει λαμβάνεται υπόψη τόσο το άρθρο 24 του Συντάγματος όσο και η αρχή της φέρουσας ικανότητας του οικοσυστήματος. Στην πολυσυζητημένη έννοια όμως της φέρουσας ικανότητας θα γίνει αναφορά σε επόμενο άρθρο.
Γεώργιος Γερανάκης – Δικηγόρος
