Με την πρόσφατη υπ’ αριθμόν 725/2023 απόφαση του, που δεν έχει ακόμα καθαρογραφεί, το Ε’ Τμήμα του ΣτΕ έκρινε ότι «κατά το Σύνταγμα και το νόμο, ως βλάστηση που προσδίδει σε ορισμένη έκταση δασικό χαρακτήρα με τις νόμιμες συνέπειες, δηλαδή ως δασική βλάστηση, νοείται η αποτελούμενη από άγρια ξυλώδη φυτά με τα χαρακτηριστικά του δέντρου ή του θάμνου. Επομένως, άλλης μορφής άγρια βλάστηση, έστω και ξυλώδης, η οποία, όμως, δεν αποτελείται από δέντρα και θάμνους, δεν εμπίπτει στη συνταγματική έννοια του δάσους και της δασικής έκτασης…».
Με την εν λόγω απόφαση το ΣτΕ απορρίπτει την αίτηση των δασολόγων κατά της απόφασης του ΥΠΕΝ με την οποία γινόταν δεκτή γνωμοδότηση του Τεχνικού Συμβουλίου Δασών περί μη χαρακτηρισμού ως δασών ή δασικού χαρακτήρα εκτάσεων καλυπτόμενων από φρύγανα ή ασπάλαθους. Γίνεται επομένως δεκτό πως «οι ισχύουσες διατάξεις εκκινούν από την παραδοχή ότι η φρυγανώδης βλάστηση, όπως αυτή οριοθετείται εννοιολογικώς από την επιστήμη, δεν συγκροτεί δασικό οικοσύστημα, διότι δεν αποτελεί βλάστηση δασικού χαρακτήρα, χωρίς να διακρίνουν, κατά την έννοιά τους, μεταξύ φρυγάνων με ξυλώδη κορμό ή μη, εφόσον, πάντως, ο ξυλώδης κορμός τους, αν υπάρχει, δεν έχει τα χαρακτηριστικά που θα προσέδιδαν στα εν λόγω φυτά το χαρακτήρα θάμνου ή δέντρου».Αναφορά γίνεται επίσης στην διαμορφωθείσα πάγια νομολογία επί των διατάξεων του ν.998/1979 δυνάμει της οποίας τα φρύγανα θεωρούνται μη δασικά φυτά που προσιδιάζουν περισσότερο σε χορτολιβαδικές εκτάσεις (άρθρο 74 του ν. 998/1979). Αντίστοιχη μνεία γίνεται στον νομολογιακό προσδιορισμό της «οργανικής ενότητας» (άρθρο 2 Π.Δ. 32/2016) προκειμένου να συγκροτείται δασογενές περιβάλλον.
Αν και σχετικά αυτοτελές ζήτημα, για να έχουμε πλήρη εικόνα χρειάζεται να υπενθυμίσουμε ότι στις Κυκλάδες δεν ισχύει το τεκμήριο υπέρ του Δημοσίου και επομένως σε περίπτωση χρησικτησίας επί δασικής έκτασης το βάρος της απόδειξης βαρύνει τόσο τον ιδιώτη όσο και το Δημόσιο. Το ίδιο δεν ισχύει σε άλλες περιοχές της χώρας στις οποίες η δασική έκταση είναι εξ ορισμού δημόσια εκτός αν ο ιδιώτης αποδείξει το αντίθετο.
Πρακτικά, με την 725/2023 απόφαση του ΣτΕ αποχαρακτηρίζονται οι εκτάσεις που έχουν χαρακτηριστεί δασικές λόγω κάλυψης τους με φρύγανα και ασπάλαθους. Θα βγουν δηλαδή εκτός δασικών χαρτών περίπου 7 εκατομμύρια στρέμματα γης σε όλη την Ελλάδα αλλά κυρίως στα νησιά του Αιγαίου, την Κρήτη και το Ιόνιο. Πρόκειται εν πολλοίς για το γνωστό θέμα των «δασωθέντων αγρών»: εκτάσεις που στις αεροφωτογραφίες του 1946 εμφαίνονται ως καλλιεργούμενες αλλά λόγω της εν συνεχεία εγκατάλειψης της γεωργικής δραστηριότητας «δασώθηκαν». Πρόκειται για απόφαση με σοβαρό πρακτικό, οικονομικό αντίκτυπο αλλά και με προεκτάσεις σε σχέση με θεμελιώδεις αρχές του Δικαίου του Περιβάλλοντος στις οποίες θα γίνει αναφορά σε επόμενα άρθρα.
Γεώργιος Γερανάκης – Δικηγόρος
