Ως φαινόμενο του 21ου αιώνα χαρακτηρίζεται παγκόσμια η «παραβατικότητα» ανηλίκων, ενώ ανησυχητικά είναι τα περιστατικά που καταγράφονται και στη χώρα μας.
Η νεανική επιθετικότητα και η αντικοινωνική συμπεριφορά δεν είναι κάποια αποκλειστικότητα της εποχής μας, αφού ανατρέχοντας τα καταγεγραμμένα ιστορικά στοιχεία των προηγούμενων χρονικών περιόδων πάντοτε υπήρξαν τέτοιου είδους φαινόμενα.
Ωστόσο, σύμφωνα με στοιχεία του 2023, το φαινόμενο παρουσιάζει αυξητικές τάσεις ειδικά μετά την πανδημία, ξεκινάει στις ηλικίες 8 με 14 ετών, ενώ η παραβατικότητα εκδηλώνεται κυρίως μετά την ηλικία των 15 ετών. Σύμφωνα με τους ειδικούς, οι αιτίες των δυσλειτουργικών και αντικοινωνικών συμπεριφορών των νέων συνδέονται με δυσκολίες στην οικογένεια, στο σχολείο, στην παρέα, με την ανία, το άγχος, την ανασφάλεια, τη μοναξιά, τη χαμηλή αυτοεκτίμηση, την αδυναμία έκφρασης συναισθημάτων, με ελλείμματα στη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους.
Υπάρχουν εντάσεις, άγχη και αγωνίες μέσα στα λαϊκά σπίτια, οι οποίες δημιουργούν όρους επιθετικότητας στα παιδιά, είτε ως μίμηση είτε ως διέξοδο.
Τι γίνεται σήμερα στα σχολεία;
Από όσο αντιλαμβανόμαστε, όλες οι καμπάνιες γύρω από τον σχολικό εκφοβισμό προβάλλουν ένα σχήμα όπου από τη μία υπάρχουν οι «νταήδες» σε κάποιο σχολείο και από την άλλη οι «ευαίσθητοι». Κατά συνέπεια, όλη η αντιμετώπιση περιορίζεται στο να εκπαιδεύσουμε και τους δύο μέσα από τους κατάλληλους μηχανισμούς συμπεριφοράς, ώστε οι μεν να ελέγξουν την επιθετικότητά τους, να την περιορίσουν, να τη μειώσουν και οι δε να περιορίσουν και να ελέγξουν τους φόβους τους.
Βεβαίως, κάτι τέτοιο πρέπει να γίνεται. Δεν είναι όμως αρκετό. Ούτε λύνεται το πρόβλημα με το να μπαινοβγαίνουν στα σχολεία διάφοροι, να οργανώνουν σεμινάρια και ημερίδες, ερήμην και υποκαθιστώντας τελικά μια κρατική ευθύνη, η οποία σ’ αυτόν τον ευαίσθητο τομέα θα πρέπει να είναι αποκλειστική.
Το σχολείο αν και αποτελεί εξ ορισμού έναν συλλογικό χώρο, το ζήτημα είναι εάν λειτουργεί ως τέτοιος, ή αν αποθεώνει τον ανταγωνισμό και πολλές φορές τον ατομισμό. Συνεπώς, στη θέση του ανταγωνισμού και του ατομισμού εμείς λέμε ότι πρέπει να μπει η συλλογικότητα.
Ουδόλως απασχολεί την εκάστοτε κυβέρνηση η έλλειψη εκπαιδευτικού προσωπικού, οι άθλιες και σε πολλές περιπτώσεις επικίνδυνες σχολικές εγκαταστάσεις, η στείρα και χωρίς ουσιαστικό περιεχόμενο εκπαίδευση που μόνο ελκυστική δεν μπορεί να χαρακτηριστεί για έναν νέο άνθρωπο, το σχολείο εξεταστικό κέντρο εν τέλει.
Χωρίς καμία μέριμνα για μόνιμη παρουσία μέσα στη σχολική κοινότητα, ψυχολόγων, κοινωνικών λειτουργών, παιδοψυχίατρων.
Σημαντικό ρόλο μπορούν και πρέπει να παίξουν οι σύλλογοι και οι ενώσεις γονέων, που με διεκδικητικό πλαίσιο και αγωνιστική διάθεση να παίξουν τον ρόλο που τους αναλογεί για την βελτίωση των συνθηκών μάθησης και διαβιώσεις των παιδιών μέσα στην σχολική κοινότητα.
Απέναντι στις σάπιες «αξίες» του συστήματος που σου μαθαίνει να «κοιτάς την πάρτη σου» και να «πατάς επί πτωμάτων για να ανελιχτείς», απέναντι σε όλα αυτά που γεννούν και αναπαράγουν τη βία ως πρότυπο συμπεριφοράς για μερίδα των νέων, η απάντηση είναι η συλλογικότητα και η αλληλεγγύη, η υπεράσπιση του αδύναμου, το «μαζί είμαστε πιο δυνατοί».
Μαρία Ραγκούση
Γραμματέας ΚΟΒ Πάρου – Αντιπάρου του Κ.Κ.Ε.
