Ως σκολίωση ορίζεται η σε μετωπιαίο επίπεδο παραμόρφωση της σπονδυλικής στήλης. Αξιολογούνται παραμορφώσεις μεγαλύτερες των 10ο, καθώς μικρότερες γωνίες θεωρούνται φυσιολογικές. Η συνηθέστερη μορφή είναι αυτή της ιδιοπαθούς σκολίωσης, που διακρίνεται ανάλογα με την ηλικία εμφάνισης σε παιδική (4-10 ετών) και εφηβική (10-18 ετών). Άλλα είδη είναι η συγγενής, η νευρομυϊκής αιτιολογίας και η δευτεροπαθής που είναι συνέπεια άλλων παθήσεων (ανισοσκελία, μυϊκός σπασμός, τραύμα, όγκος, κλπ). Είναι πολύ πιο σπάνιες μορφές και δε χρειάζεται να γίνει εκτενέστερη αναφορά σε αυτό το κείμενο.
Στην ιδιοπαθή σκολίωση συχνά υπάρχει θετικό οικογενειακό ιστορικό. Πολύ σπάνια συνδέεται με άλλα σύνδρομα, όπως το Marfan και η νευροϊνωμάτωση. Η διάγνωση τίθεται με την κλινική εξέταση και επιβεβαιώνεται με τον απεικονιστικό έλεγχο. Η εξέταση γίνεται με την επισκόπηση του κορμού σε όρθια και σκυφτή θέση, τον έλεγχο της βάδισης και του μήκους των κάτω άκρων και την νευρολογική εκτίμηση. Ο απεικονιστικός έλεγχος περιλαμβάνει ακτινογραφίες face και profile ολόκληρης της σπονδυλικής στήλης σε όρθια θέση. Με τον τρόπο αυτό προσδιορίζεται το επίπεδο της παραμόρφωσης και γίνεται ακριβής μέτρηση της γωνίας Cobb, βάση της οποίας θα καθοριστεί η βαρύτητα της σκολίωσης και η περαιτέρω αντιμετώπιση. Επίσης γίνεται αξιολόγηση της σκελετικής ωρίμανσης του παιδιού. Σε σπάνιες περιπτώσεις μπορεί να ζητηθεί και έλεγχος με μαγνητική τομογραφία.
Η αντιμετώπιση εξαρτάται από την τιμή της γωνίας Cobb, την ηλικία του παιδιού και τη σκελετική του ωριμότητα. Στην παιδική σκολίωση, παραμορφώσεις έως 20ο χρειάζονται απλώς παρακολούθηση με τακτικό ακτινολογικό έλεγχο. Γωνίες 20-50ο χρειάζονται ακινητοποίηση σε ειδικό κηδεμόνα για 16-23 ώρες ημερησίως. Ο κηδεμόνας δε χρησιμοποιείται για να διορθώσει την παραμόρφωση αλλά για να εμποδίσει την εξέλιξή της. Η χρήση του γίνεται μέχρι τη σκελετική ωρίμανση, εκτός και αν η γωνία ξεπεράσει τις 50ο. Σε αυτές τις περιπτώσεις συνιστάται χειρουργική αντιμετώπιση.
Για τη σκολίωση στους εφήβους, αν η γωνία είναι έως 25ο συνιστάται απλά παρακολούθηση. Σε μεγαλύτερες γωνίες, η πιθανότητα να επιδεινωθεί η παραμόρφωση είναι αυξημένη, οπότε γίνεται χρήση κηδεμόνα. Άλλοι επιβαρυντικοί παράγοντες είναι η μικρότερη ηλικία και το σημείο της παραμόρφωσης (στη θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης και σε διπλή παραμόρφωση η πιθανότητα επιδείνωσης είναι μεγαλύτερη). Ο κηδεμόνας πρέπει να εφαρμόζεται για 16-23 ώρες, με τις 12 να θεωρούνται το ελάχιστο προκειμένου να παρεμποδισθεί επιδείνωση. Επιτυχημένη θεωρείται η χρήση του κηδεμόνα αν η αύξηση της γωνίας είναι μικρότερη από 5ο. Σε γωνίες μεγαλύτερες των 45ο συνιστάται χειρουργείο.
Η σκολίωση είναι μια σχετικά σπάνια κατάσταση, καθώς απασχολεί το 2-3% του παγκόσμιου πληθυσμού. Η έγκαιρη διάγνωση είναι πολύ σημαντική για την καλή πρόγνωσή της. Τις περισσότερες φορές η παρακολούθηση και η σωστή εκγύμναση με βάση συγκεκριμένα φυσιοθεραπευτικά πρωτόκολλα είναι αρκετά. Σε κάθε περίπτωση, ο παιδίατρος ή ο ορθοπεδικός μπορούν να δώσουν τις κατάλληλες οδηγίες για την αντιμετώπισή της.
Αλέξανδρος Χατζηαντωνίου,
Ορθοπεδικός, Επιμελητής Α’ ΚΥ Πάρου, τ. Ιατρός ΕΚΑΒ
