Με αφορμή το 6ο Διεθνές Συνέδριο Αρχαιολογίας που θα γίνει στην Πάρο, το τριήμερο 14-16 Ιουνίου με θέμα «Η Πάρος και οι Κυκλαδίτες γείτονές της», αλλά και στο πλαίσιο ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς της Πάρου, η «Φωνή της Πάρου» παρουσιάζει μία ενδιαφέρουσα συνέντευξη με την καθηγήτρια Αρχαιολογίας και προέδρου του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας Πάρου & Κυκλάδων, Ντόρα Κατσωνοπούλου.
Βρισκόμαστε μία εβδομάδα πριν από την έναρξη του 6ου Διεθνούς Συνεδρίου Αρχαιολογίας στην Πάρο, που αναμένεται με ενδιαφέρον και ουσιαστικά αποτελεί συνέχεια των προηγούμενων. Μπορείτε να μας αποκαλύψετε τη θεματολογία;
Ν.Κ.: «Το 6ο Διεθνές Συνέδριο του Ινστιτούτου Αρχαιολογίας Πάρου & Κυκλάδων, του οποίου έχω την τιμή να είμαι Πρόεδρος επί σειράν ετών, είναι μέρος μιας ιστορικής πλέον σειράς Συνεδρίων με παγκόσμια απήχηση. Σκεφθείτε ότι το 1ο Συνέδριο με θέμα την Παρία Λίθο, οργανώσαμε και πραγματοποιήσαμε το 1997. Έκτοτε και σε τακτά διαστήματα έχουμε πραγματοποιήσει συνολικά πέντε Διεθνή Συνέδρια με θέμα κορυφαία ζητήματα της πολιτιστικής κληρονομιάς της Πάρου. Σημειωτέον ότι για όλα τα Συνέδρια έχουν εκδοθεί οι τόμοι Πρακτικών, με την επιστημονική μου επιμέλεια και συνεργατών συναδέλφων.
Έρχομαι τώρα στο δεύτερο σκέλος της ερώτησης για την θεματολογία. Έχοντας σε όλα τα προηγούμενα Συνέδρια εξετάσει κατ’ εξοχήν την ιστορία και αρχαιολογία της Πάρου, αυτή την φορά θέλησα να επεκτείνω το θέμα του Συνεδρίου στις σχέσεις της Πάρου και την εξέταση του ιστορικού της παρελθόντος αναφορικά με τα υπόλοιπα γειτονικά νησιά των Κυκλάδων. Είμαι εξαιρετικά ικανοποιημένη από την θερμή ανταπόκριση συναδέλφων Ελλήνων και ξένων στην πρόσκλησή μου για την συμμετοχή τους στο Συνέδριο. Έτσι, την επόμενη εβδομάδα θα έχουμε στο νησί περίπου 40 Συνέδρους, οι οποίοι θα παρουσιάσουν στην επιστημονική διεθνή κοινότητα αλλά και στο τοπικό κοινό νέα στοιχεία και αποτελέσματα ερευνών και μελετών για την αρχαία Πάρο και τις Κυκλάδες».
Και κάποιες περισσότερες λεπτομέρειες που μπορείτε να αναφέρετε;
Ν.Κ.: «Θα αναφερθώ στις ποικίλες ενότητες που θα καλύψει το Συνέδριο, το οποίο αφιερώνουμε στην μνήμη της Αρχαιολόγου Φωτεινής Ζαφειροπούλου, που έφυγε πρόσφατα από την ζωή. Οι επιστημονικές εργασίες που θα ανακοινωθούν, αφορούν γενικά στις εξής ενότητες: α) στην Πάρο μέσα στο ευρύτερο πολιτισμικό πλαίσιο των Κυκλάδων αλλά και εκτός, με την εξέταση των επιρροών, σχέσεων και επαφών ανάμεσά τους, β) σε ειδικότερα θέματα με νεότερα στοιχεία για την εποχή του Αρχιλόχου και άλλων προσωπικοτήτων της αρχαίας Πάρου, αλλά και των αποικιών της στην Προποντίδα και την Β. Αδριατική, γ) στην γλυπτική της Πάρου και της Νάξου και την ευρύτερη διάδοσή της στην αρχαία Μεσόγειο, δ) στις έρευνες και τα νεότερα ευρήματα από το Δεσποτικό, ε) στα αποτελέσματα των μελετών του αρχαιολογικού υλικού από τις Κουκουναριές, στ) στην γεωαρχαιολογία και σεισμολογία των Κυκλάδων.
Συνολικά, με την συμμετοχή ειδικών επιστημόνων και ερευνητών από ιταλικά, βρετανικά, τουρκικά, γερμανικά και αμερικανικά Πανεπιστήμια, όπως επίσης από τα Πανεπιστήμια Αθηνών, Πατρών, Θεσσαλίας, Θράκης και Θεσσαλονίκης, καθώς και της ερευνητικής ομάδας του Δεσποτικού και των Κουκουναριών, όσοι παρακολουθήσουν το Συνέδριο θα έχουν την ευκαιρία να ενημερωθούν και να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους για ιδιαιτέρως σημαντικά θέματα της πολιτιστικής κληρονομιάς της Πάρου και των Κυκλάδων. Η πρόσκληση στο συνέδριό μας είναι ανοιχτή σε όλους τους ενδιαφερομένους και τους περιμένουμε».
Αλήθεια, ποιά ήταν η θέση της Πάρου στην αρχαιότητα και ποιά η διάδοση και η χρήση των μαρμάρινων γλυπτών και του παριανού μαρμάρου στη Μεσόγειο;
Ν.Κ.: «Το θέμα αυτό μας απασχόλησε ιδιαίτερα στο 1ο Διεθνές Συνέδριο που ήταν αφιερωμένο στο Παριανό μάρμαρο, τα αρχαία λατομεία μαρμάρου και τα εργαστήρια γλυπτικής της Πάρου. Περισσότερες από 60 επιστημονικές ανακοινώσεις σε αυτό το Συνέδριο, έχουν δημοσιευθεί στον τόμο Πρακτικών του Συνεδρίου που επιμεληθήκαμε με τον αείμνηστο Αρχαιολόγο και ανασκαφέα των Κουκουναριών Δημήτρη Σκιλάρντι. Ωστόσο, και σε όλα τα επόμενα Συνέδρια πάντοτε συμπεριλαμβάνονταν ανακοινώσεις σχετικά με το Παριανό μάρμαρο, την χρήση και την διάδοσή του σε όλη την λεκάνη της Μεσογείου. Είναι γεγονός ότι χάρη σε αυτό το εξαιρετικής ποιότητας μάρμαρο, έναν πραγματικό γεωλογικό θησαυρό για την Πάρο, το νησί απέκτησε ισχυρή οικονομική και πολιτιστική θέση στον αρχαίο κόσμο. Έτσι, πολύ νωρίς ίδρυσε σημαντικές αποικίες ξεκινώντας από το Πάριον στην Προποντίδα ήδη στα τέλη του 8ου αιώνα π.Χ., για να ακολουθήσει η Θάσος στο Β. Αιγαίο και αργότερα η Φάρος στην Β. Αδριατική τον 4ο αιώνα π.Χ. Η Πάρος υπήρξε μια ισχυρή μητρόπολη, με κυρίαρχη θέση στο Αιγαίο».
Στην Πάρο υπάρχουν πολλά ανοιχτά θέματα στον τομέα ανάδειξης της πολιτιστικής της κληρονομιάς, για τα οποία έχετε αναφερθεί κατά καιρούς. Ποιές ενέργειες πρέπει να γίνουν και ποιές οι «ευθύνες» του Δήμου Πάρου και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κυκλάδων;
Ν.Κ.: «Έχω με πολλούς τρόπους και σε αρκετές περιστάσεις αναφερθεί στο σημαντικό ζήτημα της προβολής και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς της Πάρου, με πιο πρόσφατη την παρουσίαση που έκανα στο πλαίσιο της Διημερίδας φορέων του νησιού τον Απρίλιο που μας πέρασε, προτείνοντας και λύσεις. Εάν σκεφθεί κανείς ότι ειδικά για την προστασία και ανάδειξη των αρχαίων λατομείων μαρμάρου έχουμε προτείνει τρόπους και μέσα ήδη με το ψήφισμα της Στρογγύλης Τράπεζας στο Διεθνές Συνέδριο του 1997, και ότι, 27 χρόνια μετά, το θέμα βρίσκεται ουσιαστικά στο ίδιο σημείο παρά τις κατά καιρούς προσπάθειες του Ινστιτούτου και άλλων τοπικών φορέων, αντιλαμβανόμαστε το μέγεθος του προβλήματος. Είναι αληθές ότι το βάρος της προώθησης και υλοποίησης αυτού του στόχου αφορά κατ’ εξοχήν στην υπηρεσία του κράτους που έχει κατά νόμον την ευθύνη και αρμοδιότητα, την οποία υπηρεσία σημειωτέον υποβοηθούν όλες οι πρωτοβουλίες και ενέργειες της τοπικής αυτοδιοίκησης και των φορέων που ενδιαφέρονται και δραστηριοποιούνται στον πολιτιστικό τομέα, και αυτό θα πρέπει να τους αναγνωριστεί. Θεωρώ όμως ότι το κύριο πρόβλημα είναι η γραφειοκρατική επικρατούσα νοοτροπία, η οποία όμως πρέπει να ξεπεραστεί με την συνεργασία όλων των ενδιαφερομένων πλευρών για να υπάρξει αποτέλεσμα. Αυτό το οφείλουν όλοι, και πάνω απ’ όλους το ίδιο το κράτος, στους πολίτες της Πάρου που έχουν κάθε δικαίωμα να δουν την πολιτιστική τους κληρονομιά στην αιχμή του δόρατος του πολιτιστικού τουρισμού του νησιού τους».
Εξωστρέφεια, διεθνής προβολή, ενημέρωση, επικοινωνία… Γίνεται αρκετός λόγος στην Πάρο για τη προώθηση του πολιτιστικού τουρισμού; Πώς μπορεί να επιτευχθεί;
Ν.Κ.: «Θα επαναλάβω όσα εν κατακλείδι τόνισα στην πρόσφατη ομιλία μου για την πολιτιστική κληρονομιά της Πάρου ως το συγκριτικό της πλεονέκτημα και εύχομαι να ληφθούν έγκαιρα υπόψη. Στην περίπτωση της Πάρου είναι αναγκαία η διαμόρφωση Πολιτιστικής Πολιτικής που θα πρέπει να στοχεύσει στην ανάδειξη της σπουδαίας πολιτιστικής κληρονομιάς στο σύνολό της επ’ ωφελεία του τόπου και των κατοίκων του. Τους τρόπους επίτευξης αυτού του στόχου ελπίζω να έχουμε την ευκαιρία να τους θέσουμε, εφόσον υπάρχει η βούληση από τους αρμόδιους διαχειριστές προστασίας και ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς. Η σύνδεση βέβαια με την Τουριστική Πολιτική είναι προφανής. Η Πάρος, διαθέτοντας ισχυρά πλεονεκτήματα σε αυτόν τον τομέα, όπως το φυσικό περιβάλλον και την πολιτιστική κληρονομιά, δεν πρέπει να διολισθήσει σε προσφερόμενο τυποποιημένο τουριστικό προϊόν, π.χ. με μεγάλα υπερπολυτελή ξενοδοχειακά συγκροτήματα αλλά πρέπει να επενδύσει στη σωστή προβολή των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών της, δηλαδή των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της, που θα εξασφαλίσουν επισκέπτες υψηλού επιπέδου και κατ’ επέκταση τουρισμό όλο τον χρόνο. Θα αποφευχθεί δε κατ’ αυτόν τον τρόπο η αλλοτρίωση και αλλοίωση των ξεχωριστών πολιτισμικών χαρακτηριστικών του τόπου, όπως συμβαίνει δυστυχώς όταν προτάσσεται η χαμηλή ποιότητα και το ευτελές life style, απομακρύνοντας έτσι και τους πολίτες από τον οραματικό στόχο στην υψηλή ποιότητα και τον Πολιτισμό».
