50 ολόκληρα χρόνια (17 Νοέμβρη 1973 – 17 Νοέμβρη 2023) συμπληρώνονται σήμερα από την εξέγερση του Πολυτεχνείου, ωστόσο οι μνήμες παραμένουν ζωντανές, ειδικά όλων εκείνων που συγκεντρώθηκαν αποφασισμένοι ν’ αγωνισθούν για τις ελευθερίες, που είχε φιμώσει η δικτατορία.
«Εδώ Πολυτεχνείο, εδώ Πολυτεχνείο» ήταν η φωνή των ηρωικών παιδιών της Ελλάδας, ήταν το ελπιδοφόρο μήνυμα, που ο ήλιος της λευτεριάς δε σβήνει ποτέ σ’ αυτόν τον τόπο.
«Εμπρός εμείς οι λεύτεροι φοιτητές, οι λεύτεροι Έλληνες να υψώσουμε τον ήλιο πάνω από την Ελλάδα», τραγουδούσαν τα παιδιά και τραγούδησε μαζί τους και ο ποιητής. «Αυτά τα δένδρα δε βολεύονται με λιγότερο ουρανό, αυτές οι πέτρες δε βολεύονται κάτω από ξένα βήματα, αυτά τα πρόσωπα δε βολεύονται παρά μόνο στο δίκιο».
Η γενιά του Πολυτεχνείου ενωμένη μ’ όλο το δημοκρατικό λαό έδειξε ότι η ελευθερία, η δημοκρατία, η πρόοδος κατακτιούνται, δε χαρίζονται. Οι αγώνες του Πολυτεχνείου είχαν ως βάση τα μεγάλα πολιτικά και οικονομικά προβλήματα, που ήταν πολύ έντονα εκείνη την εποχή. Γι’ αυτά οι νέοι μας αγωνίσθηκαν με μεγάλη ψυχική δύναμη και αποφασιστικότητα, για να νικήσουν και να φέρουν τη λευτεριά. Γι’ αυτή τη λευτεριά γράφτηκε ένα ακόμα αθάνατο έπος.
Το μήνυμα του Πολυτεχνείου εξακολουθεί να παραμένει ζωντανό στις μέρες μας. Στη δίνη μιας πρωτοφανούς οικονομικής και ενεργειακής κρίσης από την οποία ταλανίζεται η χώρα μας, τα μηνύματα για αντίσταση, για αγώνα και κοινό στόχο, ξαναγίνονται επίκαιρα. Το σύνθημα «Ψωμί-Παιδεία-Ελευθερία» παραμένει αναλλοίωτο. Το αποδεικνύουν οι καθημερινοί αγώνες για επιβίωση, για δημόσια δωρεάν Παιδεία, για δωρεάν υγεία, για εργασία και ευημερία.
Το μήνυμα «Ελεύθερων αγωνιζόμενων Ελλήνων» θα ξυπνά μνήμες από το ηρωικό έπος, που έγραψε ο Ελληνικός λαός θα αποτελεί σύμβολο αυτοθυσίας, ενότητας και αγώνα για ανεξαρτησία, δημοκρατία και κοινωνική πρόοδο.
Το χρονικό του ξεσηκωμού
Το 1973 βρίσκει το φοιτητικό κίνημα σε μια κρίσιμη καμπή του. Η χούντα οργανώνει επίθεση εναντίον του. Το Γενάρη δημοσιεύει το λεγόμενο «καταστατικό χάρτη» της Ανώτατης Παιδείας, με τον οποίο θέλει να κάμψει τους φοιτητές. Παρά το μπαράζ διώξεων, που έχει εξαπολύσει η χούντα, στις 14 Φλεβάρη, με τη συγκέντρωση στο Πολυτεχνείο, μπαίνουμε σε μια ανώτερη φάση των αγώνων, κορυφαία στιγμή του έχει την κατάληψη της Νομικής στις 21-22 Φλεβάρη, η οποία και λήγει με μαζική διαδήλωση στους δρόμους της Αθήνας. Τον Μάρτη, νέες καταλήψεις στην Ιατρική και ξανά στη Νομική. Οι κινητοποιήσεις απλώνονται και σε άλλες πόλεις, Θεσσαλονίκη, Πάτρα. Στις συγκεκριμένες ιστορικές συνθήκες, το φοιτητικό κίνημα διαθέτει περισσότερα περιθώρια ζύμωσης, νόμιμης ή μισονόμιμης δράσης. Έτσι φτάσαμε στον ξεσηκωμό του Νοέμβρη. Ο ξεσηκωμός του Πολυτεχνείου, ως κορύφωση του αντιδικτατορικού αγώνα, προετοιμάστηκε σε ό,τι αφορά τα αιτήματα, τα συνθήματα, τους στόχους πάλης σε όλους τους προηγούμενους αγώνες του λαού.
Την Πέμπτη 15 Νοέμβρη και την Παρασκευή 16 Νοέμβρη χιλιάδες εργαζομένων κατεβαίνουν στο Πολυτεχνείο. Οι γύρω δρόμοι γεμίζουν με κόσμο και η κατάληψη αποκτά χαρακτηριστικά παλλαϊκού ξεσηκωμού.
Στις 15 Νοέμβρη 1973 ο κόσμος που συγκεντρώνεται στους γύρω δρόμους συγκρούεται με την αστυνομία, η οποία τους εμποδίζει να ενωθούν με τους φοιτητές. Με την ενεργητική συμμετοχή της ΚΝΕ, μαθητές μόλις σχολούν πηγαίνουν στο χώρο και οργανώνεται η κατάληψη, με μοίρασμα προκηρύξεων και τη λειτουργία του ραδιοφωνικού σταθμού.
Στις 16 Νοέμβρη 1973, το ΚΚΕ εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία καλούσε την εργατική τάξη και το λαό να εκδηλώσει ακόμη πιο μαζικά τη συμπαράσταση και τη βοήθεια στους φοιτητές. Την ίδια μέρα χιλιάδες κόσμου κατεβαίνουν σε διαδήλωση από τη λεωφόρο Αλεξάνδρας και από την Πατησίων και συγκλίνουν στο Πολυτεχνείο. Υπολογίζεται να είναι σε κινητοποίηση γύρω στις 150.000 κόσμος. Η αστυνομία εντείνει τις επιθέσεις με δακρυγόνα, κλομπ και σφαίρες. Αλλά το ηθικό του λαού δεν κάμπτεται. Οι διαδηλωτές διαλύονται και ξανασυγκεντρώνονται. Γεγονός που δείχνει ότι η χούντα καταλαβαίνει και φοβάται την εργατική, τη λαϊκή συμμετοχή στην ανατρεπτική ενάντιά της πάλη. Ήταν τότε που έγειρε η πλάστιγγα στην απόφαση για ένοπλη επέμβαση.
Στις 17 Νοέμβρη 1973, ο λαϊκός ξεσηκωμός πνίγηκε στο αίμα. Να πως αφηγήθηκε τα γεγονότα εκείνης της μέρας ο ανταποκριτής του πρακτορείου ΤΑΣ στην Αθήνα (αναμετάδοση από το ραδιοφωνικό σταθμό «Φωνή της Αλήθειας»):
«Οι κεντρικοί δρόμοι της Αθήνας καλύπτονται ακόμη από σύννεφο δηλητηριωδών αερίων. Η αστυνομία έριξε στους δρόμους και σε κεντρικά σημεία της πρωτεύουσας πολλές δακρυγόνες βόμβες, όταν τη νύκτα προς το Σάββατο χιλιάδες Αθηναίοι ξεχύθηκαν στους δρόμους, εκδηλώνοντας τη συμπάθειά τους προς τους αγωνιζόμενους φοιτητές. Στους δρόμους της Αθήνας εμφανίστηκαν επίσης τανκς και τεθωρακισμένα οχήματα της αστυνομίας. Μετά τα μεσάνυκτα εμφανίστηκαν στο κέντρο της πρωτεύουσας και στρατιωτικές δυνάμεις. Οι φοιτητές ζητούσαν ριζοσπαστικές δημοκρατικές αλλαγές, στην πολιτική ζωή της Ελλάδας. Ενάντιά τους το καθεστώς έστειλε τανκς και αστυνομικές δυνάμεις. Τα τανκς έσπασαν τα κιγκλιδώματα του προαυλίου του Πολυτεχνείου και ισχυρές αστυνομικές και στρατιωτικές δυνάμεις κατέλαβαν εξ εφόδου το κτίριο».
Ως τις πρωινές ώρες λειτουργούσε ο ραδιοσταθμός του Πολυτεχνείου και οι φοιτητές πληροφορούσαν το λαό για την επίθεση και τον καλούσαν να τους συμπαρασταθεί. Το βράδυ της Παρασκευής, μετά τις 8, έως 50 χιλιάδες κόσμος της Αθήνας είχαν συγκεντρωθεί έξω από το κτίριο του Πολυτεχνείου. Πολλοί κρατούσαν πλακάτ και αφίσες με συνθήματα, ενώ μοιράστηκαν πολλές προκηρύξεις και φέιγ βολάν που είχαν γραφεί είτε με το χέρι είτε στη γραφομηχανή είτε είχαν τυπωθεί στον πολύγραφο.
Ο ραδιοσταθμός του Πολυτεχνείου λειτουργούσε συνεχώς. Μεγάλα μεγάφωνα που είχαν τοποθετηθεί στα παράθυρα του κτιρίου μετέδιδαν εκκλήσεις και συνθήματα: «Κάτω η χούντα». «Ζήτω η ελεύθερη Ελλάδα». «Ο φασισμός δεν θα περάσει». «Έξω οι Αμερικάνοι από την Ελλάδα». «Κάτω το ΝΑΤΟ» και άλλα. Χιλιάδες λαού περικύκλωσαν πολλά δημόσια και κυβερνητικά κτίρια και αποπειράθηκαν να μπουν στο υπουργείο Δημοσίας Τάξης και στο Δημαρχείο.
Κατά τις 9 η ώρα το βράδυ στους δρόμους της Αθήνας εμφανίστηκαν τεθωρακισμένα αυτοκίνητα και ενάντια στους διαδηλωτές ρίχθηκαν δακρυγόνες βόμβες. Χιλιάδες αστυνομικοί επιτέθηκαν κατά των διαδηλωτών. Στους δρόμους στήθηκαν οδοφράγματα και άναψαν φωτιές. Ο ραδιοσταθμός των φοιτητών απηύθυνε έκκληση προς τον Ερυθρό Σταυρό και προς τους Αθηναίους να παράσχουν ιατρική και φαρμακευτική βοήθεια προς τους τραυματίες. Ο σταθμός έλεγε: «Είμαστε περικυκλωμένοι από τανκ, μας πυροβολούν». Η έκκληση απηυθύνθηκε και στις πρωινές ώρες και μετά ο σταθμός σταμάτησε τη λειτουργία του. Μεταξύ των διαδηλωτών υπάρχουν νεκροί και πολλοί τραυματίες».
