Η συμμετοχή του παιδιού σε αθλητικές δραστηριότητες, είτε οργανωμένα είτε με τη μορφή παιχνιδιού, είναι απαραίτητη για την καλή του υγεία. Σε σωματικό επίπεδο, η άθληση αποτελεί το νούμερο ένα σύμμαχο απέναντι στην παιδική παχυσαρκία, ένα παγκόσμιο πρόβλημα που στη χώρα μας έχει λάβει διαστάσεις επιδημίας με ένα στα πέντε παιδιά να είναι παχύσαρκο. Εκτός αυτού, η συμμετοχή σε σπορ αναπτύσσει διάφορες κινητικοαισθητηριακές δεξιότητες. Σε ψυχοκοινωνικό επίπεδο, μέσα από την οργανωμένη άθληση το παιδί κοινωνικοποιείται, μαθαίνει να λειτουργεί μέσα στα πλαίσια της ομάδας και να πειθαρχεί, να θέτει και να επιτυγχάνει στόχους και γενικά προετοιμάζεται για έναν κόσμο ανταγωνιστικό. Φυσικά το σημαντικότερο είναι ο νεαρός αθλητής/τρια να διασκεδάζει και να νιώθει δημιουργικός/ή στο σπορ που έχει επιλέξει. Για το λόγο αυτό καλό είναι να προσφέρονται αρκετές δυνατότητες έτσι ώστε η επιλογή να ταιριάζει στις επιθυμίες και τις δεξιότητες του κάθε παιδιού. Αν υπάρχει πίεση από το περιβάλλον (οικογένεια, σχολείο, προπονητές) να ασχοληθεί με κάτι που δεν το ευχαριστεί ή στο οποίο έχει χαμηλή επίδοση, το παιδί μπορεί να νιώθει ντροπή και χαμηλή αυτοεκτίμηση, με δραματικές συνέπειες για την ψυχική του υγεία.
Φυσικά κατά τη διάρκεια της άθλησης υπάρχει και ο κίνδυνος του τραυματισμού. Σε σχέση με τον ενήλικα, το παιδικό/εφηβικό μυοσκελετικό σύστημα εμφανίζει ορισμένες ιδιαιτερότητες στις κακώσεις. Τα κατάγματα συνήθως έχουν εξαιρετική πρόγνωση με συντηρητική αντιμετώπιση, λόγω της μεγάλης δυνατότητας αναδιαμόρφωσης (remodeling) του οστού. Ιδιαίτερη προσοχή απαιτείται στις περιπτώσεις όπου εμπλέκεται η περιοχή από την οποία γίνεται η ανάπτυξη του οστού, προκειμένου να μην εμφανιστούν παραμορφώσεις σε μεγαλύτερη ηλικία. Συνηθέστερα, τα κατάγματα αφορούν στην πηχεοκαρπική και το αντιβράχιο, ενώ αρκετά συχνά συμβαίνουν στον αγκώνα, με την κνήμη, την ποδοκνημική και τις άλλες περιοχές του σώματος να ακολουθούν. Ένας ιδιαίτερος τύπος παιδικού κατάγματος είναι τα οστεοχόνδρινα, όπου ένα τμήμα του χόνδρου της αρθρικής επιφάνειας αποσπάται και ενδεχομένως να απαιτηθεί χειρουργική επέμβαση για την καθήλωσή του. Σε σχέση με τις συνδεσμικές βλάβες, εκτός από τα διαστρέμματα (1ου έως 3ου βαθμού, από απλή διάταση μέχρι πλήρη ρήξη) στα παιδιά εμφανίζονται κατάγματα αποκόλλησης, όπου αντί να ραγεί ο σύνδεσμος αποσπά ένα οστικό τμήμα από το σημείο από το οποίο εκφύεται. Η πρόγνωση και σε αυτές τις περιπτώσεις είναι πολύ καλή. Αρκετά συχνά στα παιδιά που αθλούνται εμφανίζονται επεισόδια οστεοχονδρίτιδας, φλεγμονή δηλαδή στο χόνδρινο τμήμα από το οποίο γίνεται η ανάπτυξη του οστού. Συνηθισμένα σημεία είναι το γόνατο και η πτέρνα, ενώ ακολουθούν σε συχνότητα ο αγκώνας, το ισχίο, η σπονδυλική στήλη κλπ. Ειδικά για την οσφυϊκή μοίρα της σπονδυλικής στήλης, σε περιπτώσεις οσφυαλγίας που επιμένει ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δίνεται στη διερέυνηση της σπονδυλόλυσης, μια κατάσταση που μπορεί μελλοντικά να οδηγήσει σε σπονδυλολίσθιση. Οι παραπάνω καταστάσεις θεωρούνται σύνδρομα υπέρχρησης και η αποχή ή η τροποποίηση του ρυθμού και της έντασης της άσκησης είναι αρκετά για τη θεραπεία.
Φυσικά σε κάθε σπορ υπάρχουν διαφορετικά είδη τραυματισμών. Άλλες κακώσεις υφίστανται τα παιδιά που ασχολούνται με το ποδόσφαιρο, άλλες αυτά που παίζουν τένις, κολυμπούν ή κάνουν μπαλέτο. Σε κάθε περίπτωση, η σωστή καθοδήγηση από προπονητές και η ασφάλεια στο χώρο της άθλησης μειώνουν τις πιθανότητες τραυματισμού για τους νεαρούς αθλητές. Η άθληση είναι υγεία για όλους, τόσο για τα παιδιά όσο και για τους μεγαλύτερους. Ευτυχώς στον τόπο μας τα τελευταία χρόνια δίνεται ποικιλία επιλογών, έτσι ώστε οι περισσότεροι να μπορούν να ασχοληθούν με κάτι που θα τους προσφέρει ικανοποίηση. Ιδιαίτερα στα παιδιά, το να γίνει η άθληση κομμάτι της ρουτίνας και της καθημερινότητάς τους είναι μια επένδυση ώστε μελλοντικά να έχουμε πιο υγιείς ενήλικες, τόσο στο σώμα όσο και στο μυαλό!
Αλέξανδρος Χατζηαντωνίου,
Ορθοπεδικός, Επιμελητής Α’ ΚΥ Πάρου, τ. Ιατρός ΕΚΑΒ
