Πλατυποδία (pes planus) είναι η κατάσταση κατά την οποία μεγάλο τμήμα του πέλματος έρχεται σε επαφή με το έδαφος. Διακρίνεται στην φυσιολογική, που είναι πολύ συχνή, και την παθολογική, που είναι πιο σπάνια, συνοδεύεται από δυσκαμψία και πόνο και συνήθως χρειάζεται αντιμετώπιση.
Η φυσιολογική, ή αλλιώς εύκαμπτη πλατυποδία, αποτελεί τη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων. Είναι εμφανής σε όλα τα βρέφη, σε πολλά παιδιά και στο 20-25% των ενηλίκων. Πολύ συχνά είναι οικογενειακό χαρακτηριστικό, ενώ στατιστικά συνδέεται με την παχυσαρκία και τη γενικευμένη χαλαρότητα των αρθρώσεων. Η ποδική καμάρα δεν είναι εμφανής στην όρθια θέση αλλά εμφανίζεται όταν γίνεται φόρτιση στις μύτες των ποδιών, στην καθιστή θέση με τα πόδια να κρέμονται ελεύθερα ή με τη ραχιαία έκταση του μεγάλου δακτύλου. Η μορφή αυτή της πλατυποδίας στις περισσότερες περιπτώσεις δεν προκαλεί συμπτώματα ή δυσλειτουργία, οπότε δεν χρειάζεται καμία απολύτως παρέμβαση, ούτε καν ακτινολογικός έλεγχος.
Το μόνο που απαιτείται είναι καθησυχασμός των ανήσυχων ενηλίκων και ενθάρρυνση του παιδιού να φορά μαλακά παπούτσια, να αθλείται και να διατηρεί φυσιολογικό το σωματικό του βάρος. Στις σπάνιες περιπτώσεις που εμφανίζεται πόνος στην ποδική καμάρα, χρησιμοποιούνται ειδικά ορθοτικά ενθέματα (πάτοι). Τα ενθέματα αυτά δεν βοηθούν στο σχηματισμό καμάρας, ανακουφίζουν όμως από τα συμπτώματα.
Στην παθολογική, ή δύσκαμπτη πλατυποδία, το πρόβλημα συνδέεται είτε με σύγκαμψη του Αχιλλείου τένοντα, είτε με παθολογικές συνοστεώσεις των οστών του ταρσού. Και στις δύο περιπτώσεις η έλλειψη ποδικής καμάρας παραμένει όταν το παιδί πατά στις μύτες και υπάρχει πόνος που συνδέεται με τη δραστηριότητα. Όταν ευθύνεται ο Αχίλλειος και οι μύες της γαστροκνημίας, το πόδι δεν μπορεί να έρθει σε ραχιαία έκταση. Συνήθως εκδηλώνεται σε παιδιά μετά τα 10 έτη. Η θεραπεία ξεκινά με διατατικές ασκήσεις, αλλά αν τα συμπτώματα επιμένουν ενδεχομένως να χρειαστεί χειρουργική επέμβαση με στόχο την επιμήκυνση του Αχιλλείου τένοντα. Όταν το πρόβλημα είναι στον ταρσό, υπάρχει εκ γενετής οστική γέφυρα μεταξύ πτέρνας και του σκαφοειδούς ή, σπανιότερα, του αστραγάλου. Η ηλικία έναρξης των συμπτωμάτων είναι μεταξύ 8-15 ετών. Η διάγνωση επιβεβαιώνεται με ακτινολογικό έλεγχο και συνήθως απαιτείται χειρουργική αποκατάσταση για τη διόρθωση του προβλήματος.
Συμπερασματικά, στη συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων η παιδική πλατυποδία είναι μια φυσιολογική κατάσταση. Συνήθως δεν προκαλεί συμπτώματα και είτε διορθώνεται αυτόματα με την πάροδο του χρόνου είτε παραμένει και στην ενήλικη ζωή, χωρίς να απαιτεί κάποιου είδους διορθωτική παρέμβαση. Αν προκαλεί πόνο στο παιδί, οι κατάλληλοι ορθοτικοί πάτοι μπορούν να δώσουν τη λύση. Σε κάθε περίπτωση το πιο σημαντικό είναι να υπάρχει σωστή πληροφόρηση και καθησυχασμός των γονιών. Στις εξαιρετικά σπάνιες περιπτώσεις της παθολογικής πλατυποδίας, αφού γίνει σωστή αξιολόγηση του προβλήματος, το παιδί παραπέμπεται για την ενδεδειγμένη θεραπεία.
(Με στοιχεία από Staheli L., Practice of Pediatric Orthopedics, 2nd edition και από www.orthobullets.com).
Αλέξανδρος Χατζηαντωνίου,
Ορθοπεδικός, Επιμελητής Α’ ΚΥ Πάρου, τ. Ιατρός ΕΚΑΒ
