Στην τηλεοπτική δηµοκρατία όπου ζούµε, ενδηµεί ένας τεράστιος αριθµός ειδών, που κατακλύζουν τα σαλόνια µας και φιλοδοξούν να κυριαρχήσουν στις πρώτες και τελευταίες σκέψεις µας πριν κοιµηθούµε.
Μιλάω, φυσικά, για τους διάφορους «παραθυράτους-σχολιαστές», τους θαµώνες των τηλεοπτικών παραθύρων που, για τους δικούς του λόγους ο καθένας, κονταροχτυπιούνται, φωνασκούν και «αναλύουν» πρωί-βράδυ στους δέκτες µας.
Μια γρήγορη ματιά στο τηλεοπτικό τοπίο µας γεννά την αίσθηση ότι αυτοί οι παραθυράτοι -σχολιαστές είναι τόσο πολλοί που χάνεται κανείς… Όµως, µια πιο προσεκτική παρακολούθησης µας αποκαλύπτει ότι πολύ εύκολα αυτό το πλήθος µπορεί να χωριστεί σε κατηγορίες, που είναι οι εξής:
1. Μόνιµοι σχολιαστές, στο πλαίσιο της παντός είδους ενημέρωσης. Πολιτική, οικονομία, αγορά, μόδα, κους-κους. Είναι αυτοί που έχουν «πιάσει στασίδι» από το πρωί. Είναι µισθοδοτούµενοι από τα κανάλια µε τα οποία διατηρούν αποκλειστικές συνεργασίες, ενώ, πολύ συχνά, δεν είναι µόνο τα Μέσα οι εργοδότες τους. Κάποιες φορές, δηλαδή, είναι αυτοί που κυρίως κατηγορούνται ότι τελούν διατεταγμένη υπηρεσία, ότι είναι τα φερέφωνα κάποιου κόµµατος ή άλλης εξουσίας. Πάντως, δε θα πρέπει να αγνοήσουµε και αυτούς που δρουν µεν αυτοβούλως, αλλά έχουν –τουλάχιστον στο πίσω µέρος του µυαλού τους- την ελπίδα ότι οι απόψεις που εκφράζουν θα τους κερδίσουν την εύνοια κάποιου κέντρου εξουσίας από το οποίο σύντοµα µπορούν να περιµένουν ανταλλάγµατα.
2. «Εκ των έσω-σχολιαστές. Είναι παρουσιαστές του ίδιου καναλιού, µε δική τους εκποµπή σε άλλη ζώνη, οι οποίοι το παίζουν «το πρωί παρουσιαστής, το βράδυ σχολιαστής». Στο σπίτι τους παίζεται το παιχνίδι, να µη δώσουν ένα χεράκι στο γείτονα;
3. «Παπαγαλάκια» Το γνωστό πτηνό, µετά το Χρηµατιστήριο µετοίκησε στην τηλεόραση. Πρόκειται για σχολιαστές «βαλτούς», οι οποίοι εµφανίζονται για να διασπείρουν τις θέσεις και απόψεις των εντολέων τους ως δήθεν δικές τους.
4. Φιλόδοξοι πολιτικοί- δημοσιογράφοι σχολιαστές, δευτεροκλασάτοι και κάτω, που θέλουν να αυξήσουν την αναγνωρισιµότητά τους –και τις µετοχές τους στην πολιτική- µέσα απ’το «γυαλί».
5. Ελεύθεροι επαγγελµατίες-δημοσιογράφοι σχολιαστές, που προσκαλούνται για να καταθέσουν την άποψή τους ως «ειδικοί». Σαφέστατος στόχος τους να ψαρέψουν πελάτες, γεγονός που συχνά αποβαίνει σε βάρος της ειλικρίνειας της γνώµης που εκφράζουν.
6. Σχολιαστές-άφωνοι και άγνωστοι, σε πολλαπλά παράθυρα Μέχρι να τους µάθουµε έχουν ξεπεταχτεί καµιά δεκαριά ακόµη. Μπορεί να τη βγάλουν ως «παράθυρο» σε µια ολόκληρη εκποµπή χωρίς να πουν σχεδόν τίποτα. Απλώς κάθονται, παίρνουν το σοβαρό ύφος τους και γεµίζουν το χώρο -για να δείξουµε ότι έχουµε πλουραλιστική εκποµπή, που δίνει το λόγο σε πολλούς. Οι σχολιαστές «άφωνοι» δεν είναι µια συµπαγής κατηγορία. Μέσα της μπορεί να εντοπίσει κανείς εύκολα πλήθος από επιµέρους κατηγορίες, όπως:
Γραφικοί, που δεν έχουν τίποτα ουσιαστικό να πουν, αλλά, ως γνήσια γραφικοί τύποι, πουλάνε µόνο µε την εµφάνιση τους και βγάζουν θεαµατικότητες.
Μαϊντανοί ,που πάνε παντού έστω και για λίγο.
Ευκαιριακοί, που δεν εµφανίζονται τόσο συχνά, µόνο ανάλογα µε το θέµα που ανακύπτει.
Και ποιος είναι ο κυρίαρχος αυτού του «τηλεοπτικού κόσµου»; Μα φυσικά, ο παρουσιαστής της εκποµπής, που µπορεί να είναι οι Ειδήσεις ή µια εκποµπή συζήτησης µε πάνελ. Ο παρουσιαστής που παίζει το ρόλο της «πόρτας». Η «πόρτα» για να σε βάλει µέσα θα πρέπει πρώτα να σε ελέγξει αλλά και στη συνέχεια να σε παρακολουθεί, ότι τα λες, ότι φωνάζεις αρκετά, ότι σταµατάς όταν στο ζητάει, κυρίως όταν πρέπει να πέσουν οι διαφηµίσεις. Ο κουµανταδόρος της συζήτησης…
Σε κάθε περίπτωση, η κυριαρχία των ίδιων πάντα σχολιαστων,εδω και πολλά χρόνια στο τηλεοπτικό τοπίο µας είναι απόλυτη, σε σηµείο που σχεδόν αποκλείονται οι φρέσκιες, οι αυθεντικές φωνές.
Συμπέρασμα δε χρειάζεται μόνο ξεκαθάρισμα το πολιτικό τοπίο της χώρας αλλά και το τηλεοπτικό!
Θανάσης Παπαμιχαήλ – Επικοινωνιολόγος
Συγγραφέας Οδηγών Πολιτικής Αυτοβελτίωσης (Σ.Ο.Π.Α.)
