Από το βήμα της 89ης Διεθνούς Έκθεσης Θεσσαλονίκης ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης ανακοίνωσε τη μείωση του ΦΠΑ κατά 30% για ακριτικά νησιά με μόνιμο πληθυσμό κάτω από τις 20.000 κατοίκους. O συντελεστής του 24 % θα πέσει στο 17 %, ενώ ο αντίστοιχος του 13 % στο 9 %. Η εξαγγελία επεκτείνει το πλαίσιο ελάφρυνσης, ήδη σε ισχύ σε πέντε νησιά της πρώτης γραμμής (Λέρος, Σάμος, Χίος, Λέσβος, Κως), προσθέτοντας άλλες 23 ακριτικές νησιωτικές περιοχές όπως οι Λειψοί, η Πάτμος, η Κάρπαθος, η Νίσυρος, η Αστυπάλαια, η Ικαρία, η Σαμοθράκη, κ.ά.
Τι Διέφυγε από την Κουβέντα – Οι Κυκλάδες στο Περιθώριο
Ωστόσο, για τις Κυκλάδες, η εξαγγελία αποδείχθηκε απογοητευτικά αόρατη. Αν και πολλά νησιά τους έχουν αυξημένο κόστος ζωής λόγω μεταφορικών, υποδομών και εποχικότητας, δεν βρέθηκαν στην επιλέξιμη ομάδα – οι περισσότερες περιοχές υπερβαίνουν το όριο πληθυσμού, ακόμη κι αν έχουν ανάγκη στήριξης.
Αυτό αποτέλεσε σημείο έντονης κριτικής. Όπως έχει επισημάνει ο ανεξάρτητος βουλευτής Κέρκυρας, Αλέξανδρος Αυλωνίτης, η κυβέρνηση εφήρμοσε αυθαίρετα το όριο των 20.000 κατοίκων, αποκλείοντας νησιά με μεγαλύτερη τουριστική εγγύτητα και πραγματικές ανάγκες. Παράλληλα, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ήδη εκδώσει ειδοποίηση στην Ελλάδα για μη εφαρμογή δύο κρίσιμων οδηγιών ΦΠΑ —πράξη που κινδυνεύει να οδηγήσει σε παραπομπή στη ροή κυρώσεων.
«Ώδινεν όρος και έτεκε μυν» η μείωση του ΦΠΑ στα νησιά»
Αυτό τον τίτλο έβαλε στις δηλώσεις του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, ο Γιάννης Αγγέλου, Περιφερειακός Σύμβουλος και Επικεφαλής Λαϊκής Συσπείρωσης ΠΝΑΙ, ο οποίος δήλωσε σχετικά με το θέμα:
Στο Περιφερειακό Συμβούλιο της 31 Μάρτη 2025 στη Σύρο, ένα από τα θέματα που είχαν έρθει προς συζήτηση ήταν και η μείωση του ΦΠΑ στα νησιά.
Το βασικό επιχείρημα επαναφοράς των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ όπως εισηγήθηκε η περιφερειακή αρχή, είναι η «ανταγωνιστικότητα που πλήττεται», κάτι που διαπιστώνεται από την αυξανόμενη ανάπτυξη του βασικού κλάδου της οικονομίας στα νησιά, που είναι ο τουρισμός.
Η Λαϊκή Συσπείρωση ζήτησε να συμπεριληφθεί στην τελική απόφαση του περιφερειακού συμβουλίου, ως βασικό επιχείρημα της διεκδίκησης για επαναφορά των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ, το «ακριβό κόστος διαβίωσης» στα νησιά. Η επίμονη άρνηση της περιφερειακής αρχής με διάφορες δικαιολογίες και η παραπομπή της πρότασης σε επόμενο στάδιο «διαβούλευσης» με τα Επιμελητήρια, χωρίς να είναι καν διατυπωμένη στην τελική απόφαση όπως δημοσιεύθηκε, αποδείχτηκε ότι είναι εμπαιγμός για τους ίδιους τους νησιώτες.
Και λέμε «αποδείχτηκε» γιατί τι άλλο από εμπαιγμός μπορεί να χαρακτηριστεί η εξαγγελία του πρωθυπουργού για τη μείωση του ΦΠΑ κατά 30% σε 19 μόνο νησιά των περιφερειών του Βόρειου και Νότιου Αιγαίου και ειδικότερα σε όλα τα ακριτικά νησιά κάτω των 20.000 κατοίκων, εξαιρώντας τη Ρόδο και τις Κυκλάδες;
Όπως έχουν αποδείξει διαχρονικά όλες οι κυβερνήσεις, η νησιωτικότητα, για τη χώρα που διαθέτει τόσα νησιά, είναι παντελώς αδιάφορη.
Πώς είναι δυνατόν να εξαιρούνται οι Κυκλάδες, η Ρόδος αλλά και όλα τα άλλα νησιά από αυτή τη μείωση του ΦΠΑ; Μήπως οι ακτοπλοϊκές συγκοινωνίες είναι φθηνότερες, ή μήπως τα προϊόντα που φτάνουν στο ράφι απαλλάσσονται της ακρίβειας; Η ουσία είναι πως οι νησιώτες ζουν στα νησιά 12 μήνες το χρόνο, με όλες τις αντιξοότητες, με προβλήματα που, παρά τις εξαγγελίες και τα ταξίματα, παραμένουν άλυτα και θα συνεχίσουν να είναι. Για το λαό μας η μόνη λύση είναι η σύγκρουση με την πολιτική που τον τσακίζει στην εκμετάλλευση.
Θα συνεχίσουμε τον αγώνα για να σταματήσει η κοροϊδία του ΦΠΑ σε όλα τα νησιά».
«Το Πορτοφόλι»… δεν γέμισε τελικά
Στη ΔΕΘ δεν έλειψαν η γλώσσα της καλλιτεχνικής υπερβολής και του πολιτικού marketing. Ο κ. Μητσοτάκης ανέφερε πως δεν θα δώσει «υποσχέσεις ούτε χρήματα που δεν υπάρχουν», αλλά υποσχέθηκε μια «συμμετοχική ανάπτυξη». Όμως σε αυτή τη «συμμετοχική ανάπτυξη» μάλλον θα συμμετέχει μόνος του, αφού τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν οι νησιώτες δεν του είναι άγνωστα. Η κυβέρνηση Μητσοτάκη γνώριζε και γνωρίζει τις προκλήσεις της νησιωτικότητας. Όπως για παράδειγμα:
Αυξημένο κόστος ζωής: Σχεδόν όλα τα προϊόντα και οι υπηρεσίες φτάνουν στα νησιά με μεταφορικά, άρα γίνονται ακριβότερα. Ο ΦΠΑ εφαρμόζεται πάνω σε ήδη φουσκωμένες τιμές.
Εποχικότητα: Η εργασία και τα εισοδήματα εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό. Έτσι, υπάρχει έντονη ανισότητα μεταξύ καλοκαιριού και χειμώνα, με λιγότερα σταθερά έσοδα για πολλές οικογένειες.
Περιορισμένες δημόσιες υπηρεσίες: Για βασικές ανάγκες (υγεία, εκπαίδευση) συχνά οι πολίτες καταφεύγουν σε ιδιωτικές λύσεις πιο κοστοβόρες ή αναγκάζονται να πάνε στην Αθήνα. Ουσιαστικά, πληρώνουν «διπλά».
Με την κατάργηση μειωμένου ΦΠΑ που υπήρχε παλαιότερα για όλα τα νησιά του Αιγαίου (και τη διατήρησή του μόνο σε λίγα νησιά πρώτης γραμμής), οι Κυκλάδες βρέθηκαν να πληρώνουν πλήρεις συντελεστές, χωρίς να αντισταθμίζεται το επιπλέον κόστος διαβίωσης. Ο ίδιος συντελεστής ΦΠΑ έχει πολλαπλάσιο βάρος στην τσέπη ενός νησιώτη, γιατί όλα γύρω του είναι πιο ακριβά και πιο δύσκολα προσβάσιμα.
Η απουσία μίας συνολικής στρατηγικής για τα νησιά του Αιγαίου – όχι απλώς με κριτήριο τον πληθυσμό αλλά τη νησιωτικότητα – έγινε αντιληπτή ως απουσία βούλησης.
Για «εμπαιγμό των νησιωτών με τους μειωμένους συντελεστές ΦΠΑ»
κάνει λόγο στην ανακοίνωσή της η Λαϊκή Συσπείρωση.
«Η κυβέρνηση πανηγύριζε από το 2021 ότι πέτυχε την επαναφορά των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ στα νησιά με Οδηγία του Συμβουλίου Υπουργών της Ευρώπης (ECOFIN) και την εφαρμογή της από 1/1/2025. Το μόνο ξεκάθαρο στην Οδηγία ήταν ότι μέχρι το 2025 δεν θα γινόταν καμιά μείωση! Για το 2025 και μετά θα το επανεξετάσουν, εάν και εφόσον τηρούνται οι μεταμνημονιακές δεσμεύσεις, οι δημοσιονομικοί στόχοι κλπ. Δηλαδή όλα εκείνα που ονομάζουν «αντοχές της οικονομίας» και καθόρισαν την κατάργησή τους με το τρίτο μνημόνιο που ψήφισαν μαζί ΣΥΡΙΖΑ – ΠΑΣΟΚ –ΝΔ!
Αυτοί που δεν έχουν όμως αντοχές ούτε να βγει ο μήνας, είναι οι εργαζόμενοι, οι συνταξιούχοι, οι μικροεπαγγελματίες και οι αγρότες. Γιατί οι νησιώτες πλήττονται από το κύμα ακρίβειας που δεν σταματά πουθενά, τα πανάκριβα καύσιμα και τιμολόγια Ενέργειας, το τεράστιο κόστος μεταφοράς, την εποχικότητα, τις ελλείψεις στην υγεία και όλα όσα κάνουν δύσκολες τις συνθήκες διαβίωσης στα νησιά.
Δεν μπορεί λοιπόν να είναι το βασικό επιχείρημα επαναφοράς των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ η «ανταγωνιστικότητα που πλήττεται», όπως εισηγήθηκε η περιφερειακή αρχή και αυτό διαπιστώνεται από την αυξανόμενη ανάπτυξη του βασικού κλάδου της οικονομίας στα νησιά, που είναι ο τουρισμός.
Η Λαϊκή Συσπείρωση ζήτησε να συμπεριληφθεί στην τελική απόφαση του περιφερειακού συμβουλίου, ως βασικό επιχείρημα της διεκδίκησης για επαναφορά των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ το «ακριβό κόστος διαβίωσης» στα νησιά. Η επίμονη άρνηση της περιφερειακής αρχής με διάφορες δικαιολογίες και η παραπομπή της πρότασης σε επόμενο στάδιο «διαβούλευσης» με τα Επιμελητήρια, χωρίς να είναι καν διατυπωμένη στην τελική απόφαση όπως δημοσιεύθηκε, είναι εμπαιγμός για τους ίδιους τους νησιώτες.
Για άλλη μια φορά η ανταγωνιστικότητα και η κερδοφορία των επιχειρηματικών ομίλων αποτελεί πρώτη προτεραιότητα για την περιφερειακή αρχή, ερχόμενη σε πλήρη αρμονία με τις προτεραιότητες ΕΕ και κυβέρνησης.
Ο μειωμένος ΦΠΑ αποτελούσε ένα μέτρο-αντιστάθμισμα στις συνέπειες που δυσκολεύουν τη ζωή των νησιωτών και γι’ αυτούς τους λόγους πρέπει να επανέλθει.
Διεκδικούμε την επαναφορά των μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ σε όλα τα νησιά εδώ και τώρα. Διεκδικούμε ταυτόχρονα την κατάργηση του ΦΠΑ στα είδη λαϊκής κατανάλωσης. Καμιά σύνδεση των μειωμένων συντελεστών με το Προσφυγικό Μεταναστευτικό και με το Μεταφορικό Ισοδύναμο».
Στο τέλος…
Οι ελαφρύνσεις όπου αυτές εφαρμόστηκαν ήταν απαραίτητες. Αυτό όμως που έμεινε από την εξαγγελία του 2025 είναι η πολιτική επιλογή της εξαιρέσεως. Μια επιλογή που αφήνει τις Κυκλάδες – και την Ρόδο – με το βάρος της καθημερινής πάλης, αναμένοντας την επόμενη ευκαιρία να γίνουν ορατές και να γεμίσει επιτέλους «το πορτοφόλι» τους με ισότιμα και δικαιότερα μέτρα. Όχι, δεν είναι όλοι οι Κυκλαδίτες πλούσιοι, ούτε διαθέτουν όλοι πολυτελή ενοικιαζόμενα δωμάτια και βίλες με πισίνες. Είναι και άνθρωποι που απλώς θέλουν να ζουν με αξιοπρέπεια στον τόπο τους, στον τόπο που αγαπούν, χωρίς να αναγκάζονται μόνο, και με το ζόρι, να επιβιώνουν.
ΔΕΘ 2025: Υποσχέσεις και Σιωπή για τις Κυκλάδες
