Το ένα τρίτο της ζωής μας το περνάμε κοιμισμένοι. Ο ύπνος είναι εκείνη η φάση του 24ώρου όπου το σώμα μας καθαρίζει τα κύτταρα του και επιδιορθώνει τις μικροβλάβες του, ο εγκέφαλος βάζει σε τάξη τις πληροφορίες που έχει δεχθεί και γενικά ο οργανισμός μας ρυθμίζει όλο το σύστημα. Όταν δεν έχουμε καλό ύπνο ο εγκέφαλος έχει μειωμένη μνήμη και σκέψη. Όλοι έχουμε νιώσει αυτό το θολό κεφάλι μετά από έναν κακό ύπνο και την δυσκολία να θυμηθούμε αλλά και να επεξεργαστούμε σκέψεις και δεδομένα.
Πολλά διαφορετικά μέρη του εγκεφάλου συμμετέχουν στην διαδικασία του ύπνου, άλλο δέχεται πληροφορίες από τα μάτια για το αν έχουμε μέρα ή νύχτα ώστε να δώσει εντολή να παραχθεί η μελατονίνη, η ορμόνη που μας κάνει να κοιμηθούμε, άλλο στέλνει σήματα για μυική χαλάρωση ώστε να μην αντιδρά το μυικό σύστημα όταν βλέπουμε όνειρα, άλλο μέρος του εγκεφάλου σταματά να δέχεται πληροφορίες από έξω ώστε να καταχωρηθούν οι πληροφορίες που έχει ήδη λάβει κι άλλο σημείο μας βάζει σιγά-σιγά να νυστάξουμε όταν έχει έρθει η ώρα να κοιμηθούμε. Και όλα αυτά είναι τόσο όμορφα ενορχηστρωμένα ώστε κάθε μέρα κάνουν τον κύκλο τους και μας ξεκουράζουν.
Ποιά είναι τα στάδια του ύπνου;
Έχουμε δύο βασικά στάδια, τον ύπνο REM και τον ύπνο μη REM. Κατά τον ύπνο REM τα μάτια κινούνται γρήγορα κάτω από τα κλειστά βλέφαρα. Ο ύπνος μας ξεκινά με την μη REM φάση που έχει τρία στάδια, το πρώτο είναι η στιγμή που κλείνουν τα μάτια μας και αποκοιμόμαστε και διαρκεί λίγα λεπτά στη συνέχεια έρχεται το δεύτερο στάδιο που είναι το στάδιο του ελαφρύ ύπνου, ο ρυθμός της αναπνοής και της καρδιάς μας πέφτουν και μειώνεται η θερμοκρασία του σώματος μας, και ακολουθεί το στάδιο τρία που είναι το στάδιο του βαθύ ύπνου και που θεωρητικά είναι το στάδιο που ξεκουραζόμαστε περισσότερο. Ακολουθεί η φάση REM με την ταχεία κίνηση των οφθαλμών κάτω από τα κλειστά βλέφαρα. Ο καρδιακός ρυθμός και η αναπνοή είναι παρόμοια με την φάση της εγρήγορσης και τα περισσότερα από τα όνειρα μας συμβαίνουν σε αυτή την φάση του ύπνου. Παλαιότερα πίστευαν ότι η πιο σημαντική φάση του ύπνου για την μάθηση και την μνήμη είναι ο ύπνος REM νεότερα δεδομένα όμως δείχνουν ότι ο ύπνος μη REM είναι πιο σημαντικός γι’ αυτές τις εργασίες καθώς και ότι είναι η πιο ξεκούραστη και επανορθωτική φάση του ύπνου. Όλος αυτός ο κύκλος του ύπνου με τις τέσσερις συνολικά φάσεις του επαναλαμβάνεται 4-5 φορές κάθε νύχτα.
Ο ύπνος είναι ζωτικής σημασίας για όλους μας και για όλο τον οργανισμό μας. Ο κακός ύπνος θέτει σε κίνδυνο την υγεία μας. Η κατάθλιψη, η υψηλή αρτηριακή πίεση και οι ημικρανίες επιδεινώνονται. Η ανοσία και ο μεταβολισμός μας επηρεάζονται και αυξάνεται η πιθανότητα λοιμώξεων ή διαβήτη. Η ανάγκη του ανθρώπου για ύπνου αλλάζει με την ηλικία χωρίς να υπάρχουν απόλυτες ώρες ύπνου για κάθε ηλικιακή ομάδα. Έτσι τα βρέφη και τα μικρά παιδιά κοιμούνται 16-18 ώρες την ημέρα, τα παιδιά σχολική ηλικίας χρειάζονται κατά μέσο όρο 9,5 ώρες ύπνου και οι περισσότεροι ενήλικες 7-9 ώρες βραδινού ύπνου.
Ο ύπνος είναι μία βασική λειτουργία του οργανισμού μας όπως η πείνα και μάλιστα πιο δυνατή ανάγκη αν σκεφτούμε ότι είναι επιλογή μας να μην φάμε ενώ πεινάμε ενώ τον ύπνο δεν μπορούμε τόσο εύκολα να τον αποφύγουμε, μπορεί κανείς να αποκοιμηθεί ακόμη και στο τιμόνι αν δεν έχει φροντίσει να κοιμηθεί επαρκώς! Σκεφτείτε το και δώστε στον εαυτό σας την ξεκούραση που χρειάζεται!
Ειρήνη Γιαννάτου – Παιδίατρος
