Από το Νοβοροσίσκ στον Πόντο και από εκεί στη Μακεδονία, η συγγραφέας Έλενα Αρτζανίδου ανασύρει την ιστορία μιας θαυματουργής εικόνας και των ανθρώπων που τη διατήρησαν ως σύμβολο ελπίδας και αντοχής.
Στο βιβλίο της «Η Παναγία του Βλαντιμίρ», η k. Αρτζανίδου πλέκει μια ιστορία προσφυγιάς, θυσίας και διαχρονικής μνήμης, εμπνευσμένη από πραγματικά γεγονότα και προσωπικές μαρτυρίες.
Μια εικόνα που κουβαλάει ιστορία
Στο ραδιοφωνικό στούντιο του «Paros Voice», η Έλενα Αρτζανίδου μιλάει με συγκίνηση για το βιβλίο της, το οποίο αποτελεί μια «ιστορική νουβέλα» γραμμένη με σκοπό να προσελκύσει και νεότερο αναγνωστικό κοινό.
Η ιστορία επικεντρώνεται γύρω από την εικόνα της Παναγίας του Βλαντιμίρ, μιας αγιογραφίας που φέρει την χρονολογία 1914 και αποτελεί αντίγραφο της περίφημης πρωτότυπης εικόνας του 12ου αιώνα, η οποία σήμερα φιλοξενείται στην πινακοθήκη Τρετιακόφ της Μόσχας.
Η εικόνα αυτή, που θεωρείται εθνικό φυλαχτό για τους Ρώσους, ταξίδεψε από τις ακτές του Πόντου μέχρι τη Μακεδονία, μεταφερόμενη από πρόσφυγες που έφυγαν από τις σφαγές και τον ξεριζωμό της γενοκτονίας των Ποντίων.
Όπως εξηγεί η κ. Αρτζανίδου, η εικόνα αφιερώθηκε από τον Κοζάκο λοχαγό Αλέξιο Μπουλαβίνοφ, ο οποίος, αφού σώθηκε από ένα θανατηφόρο ατύχημα, υποσχέθηκε να τη δημιουργήσει ως ευχαριστήριο δώρο στην Παναγία.
Η ιστορία πίσω από την εικόνα
Η συγγραφέας αναφέρει ότι η έρευνά της αποκάλυψε δύο κρίσιμα στοιχεία:
Ο δρόμος της εικόνας από τον Πόντο στη Μακεδονία: Η εικόνα μεταφέρθηκε από τον Ιωσήφ Καλτσίδη, έναν Πόντιο πρόσφυγα που εγκαταστάθηκε σε χωριό του Κιλκίς.
Η σύνδεση με τον τόπο καταγωγής της: Η ίδια η Αρτζανίδου, ως παιδί, προσκυνούσε χωρίς να γνωρίζει σε αυτήν την εικόνα, η οποία ήταν καλυμμένη από παλιές στρώσεις χρωμάτων και αναστηλώθηκε πρόσφατα.
«Όταν έμαθα ότι η εικόνα που προσκυνούσα ως παιδί ήταν η ίδια που είχε ταξιδέψει από τον Πόντο, ένιωσα ένα σοκ», παραδέχεται. Αυτή η ανακάλυψη την ώθησε να γράψει μια ιστορία που συνδυάζει μυθοπλασία και ιστορικά γεγονότα, με κεντρικό άξονα τη δύναμη της πίστης και τη μνήμη των διωγμένων.
Μια νουβέλα για την ανθρώπινη αντοχή
Το βιβλίο δεν είναι απλώς μια αφήγηση της ιστορικής διαδρομής της εικόνας, αλλά και μια μελέτη της ανθρώπινης ψυχής σε καιρούς κρίσης. Οι ήρωες της ιστορίας — πρόσφυγες, μαχητές, ιερείς — αντιπροσωπεύουν τη γενναιότητα και τον πόνο ενός λαού που έχασε τα πάντα, αλλά κράτησε ζωντανή την ελπίδα.
«Ο πρόσφυγας σπάνια μαρτυρά όλη την αλήθεια, γιατί θέλει να προστατέψει τις επόμενες γενιές από τον πόνο», σημειώνει η κ. Αρτζανίδου, αναφερόμενη και στις δικές της εμπειρίες ως παιδί μεταναστών στη Γερμανία.
Η ίδια, ως εκπαιδευτικός, δίδαξε σε παιδιά προσφύγων στη Θεσσαλονίκη, όπου άκουγε ιστορίες που της θύμιζαν τις διηγήσεις των Ποντίων προσφύγων.
Σύγχρονες αντανακλάσεις
Η συζήτηση στο ραδιόφωνο μεταφέρθηκε και στις σύγχρονες γενοκτονίες, με την κ. Αρτζανίδου να επισημαίνει:
«Ο άνθρωπος ξεχνά εύκολα. Αλλά οι γενοκτονίες δεν είναι απλώς ιστορικές στιγμές — είναι προειδοποιήσεις». Συνδέοντας το παρελθόν με το παρόν, αναφέρθηκε στη σύγκριση ανάμεσα στην ποντιακή τραγωδία και τη σημερινή κρίση στη Γάζα, υπογραμμίζοντας ότι η αδιαφορία οδηγεί στην επανάληψη των εγκλημάτων.
Το μήνυμα της μνήμης
Στο επίκεντρο του βιβλίου βρίσκεται η φράση:
«Δεν θα ξεχάσω, δεν θα λησμονήσω, μόνο θα ιστορώ τα παλιά από γενιά σε γενιά, και κοιτώντας το μέλλον, θα αγωνιστώ για την ειρήνη όλων».
Αυτό το μήνυμα, όπως τονίζει η συγγραφέας, δεν απευθύνεται μόνο στους απογόνους των Ποντίων, αλλά σε όλους τους ανθρώπους που πιστεύουν στη δίκαιη μνήμη και στον αγώνα για ειρήνη.
Κριτικές και αποδοχή
Το βιβλίο έχει λάβει θερμή υποδοχή για τον συγκινητικό του τόνο και την ιστορική του ακρίβεια. Η εικονογράφηση εμπλουτίζει την αφήγηση, μεταφέροντας τον αναγνώστη στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας και στα βουνά της Μακεδονίας.
Τέλος, το βιβλίο «Η Παναγία του Βλαντιμίρ» είναι διαθέσιμο σε όλες τις βιβλιοθήκες και τα βιβλιοπωλεία. Για περισσότερες πληροφορίες, επισκεφτείτε την ιστοσελίδα του εκδότη.
