Ετοιμάζεται, μήνες τώρα, από το υπουργείο εσωτερικών ο νέος κώδικας για την τοπική αυτοδιοίκηση! Έχουν ήδη γίνει γνωστές οι αλλαγές που προοιωνίζονται και καμία εξ αυτών δε θα βελτιώσει ουσιαστικά τα πράγματα στους δήμους της χώρας.
Είναι από τις περιπτώσεις εκείνες που είσαι σίγουρος εκ των προτέρων ότι η κυβέρνηση δεν θα «τολμήσει» για πολλούς και διάφορους λόγους, αλλά κυρίως για έναν! Θέλει αδύναμους δήμους, εξαρτημένους από το κέντρο, για να τους ελέγχει πολιτικά και οικονομικά.
Αν ήθελε να αλλάξει την κατάσταση, θα είχε ήδη προχωρήσει σε νέο «κώδικα αυτοδιοίκησης», σε δίκαιη κατανομή των πόρων και σε γενναία στελέχωση. Αντί γι’ αυτό, σέρνει εκκρεμότητες, αφήνει μικρούς δήμους να καταρρέουν και επιβάλλει συνεχώς υποχρεώσεις χωρίς αντίστοιχους πόρους. Η Νέα Δημοκρατία δείχνει ξεκάθαρα ότι δεν θέλει πραγματική αποκέντρωση. Οι δήμοι σήμερα είναι «διαχειριστές μιζέριας» και οι αιρετοί «υποδοχείς διαμαρτυριών» αντί να τους έχουν δώσει τα εργαλεία, ώστε να γίνουν μοχλοί ανάπτυξης.
Βέβαια εκεί που εμείς κατακρίνουμε έντονα τους δημάρχους και τις δημοτικές αρχές είναι όταν δεν «βγάζουν μιλιά» για να ενημερώσουν τους πολίτες και να κατακρίνουν τις κυβερνητικές επιλογές. Δεν είναι λοιπόν δυνατόν, το 2025, οι δήμοι να μην έχουν στοιχειώδη αυτοτέλεια στη λειτουργία τους.
Με προσωπικό που λιγοστεύει και γερνά, με πίεση άνωθεν να βάζουν διαρκώς φόρους και τέλη για να καλύψουν τις υποχρεώσεις τους, με αρμοδιότητες που πέφτουν βροχή χωρίς χρηματοδότηση. Και μάλιστα, αυτή η στάση δεν είναι απλώς αμέλεια. Είναι πολιτική επιλογή, γιατί ένας ισχυρός δήμος είναι και πιο ανεξάρτητος και αυτό δεν το θέλει καμία κυβέρνηση που βολεύεται με τον συγκεντρωτισμό για να δίνει τα δισεκατομμύρια των μεγάλων έργων και των τεράστιων εργολαβιών εκεί που θέλει.
Την ίδια στιγμή, η πραγματικότητα δεν περιμένει. Η κλιματική κρίση, η πολιτική προστασία, η κοινωνική συνοχή, η ψηφιοποίηση και η τεχνητή νοημοσύνη απαιτούν δήμους σύγχρονους, ευέλικτους, με ικανότητες και μέσα. Αντί για αυτό, η κυβέρνηση τους κρατάει σε καθεστώς εξάρτησης, αφήνοντάς τους εκτεθειμένους και ανίσχυρους. Δεν είναι δυνατόν να μιλάμε για «ψηφιακή Ελλάδα» όταν πολλοί δήμοι δεν έχουν καν τις στοιχειώδεις υπηρεσίες στελεχωμένες.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση στην Ελλάδα δεν πάσχει από ιδέες, ούτε από ανθρώπους που θέλουν να δουλέψουν για τον τόπο τους. Πάσχει από το ίδιο το κράτος που επιμένει να κρατά τους δήμους δέσμιους ενός συγκεντρωτικού και αναχρονιστικού μοντέλου.
Η ευθύνη είναι αποκλειστικά της κυβέρνησης. Είναι αυτή που κρατάει την Αυτοδιοίκηση σε κατάσταση εξάρτησης. Είναι αυτή που επιλέγει να μην εφαρμόσει στην πράξη το Σύνταγμα και την Ευρωπαϊκή Χάρτα Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Είναι αυτή που στερεί από τις τοπικές κοινωνίες το δικαίωμα να σχεδιάζουν το μέλλον τους.
Όμως, η λύση υπάρχει και είναι μπροστά μας. Μια πραγματική μεταρρύθμιση που θα δώσει στους δήμους αρμοδιότητες με πόρους και προσωπικό, που θα στηρίξει ισότιμα τους μικρούς και ακριτικούς δήμους, που θα κάνει την Αυτοδιοίκηση πυλώνα ανάπτυξης, κοινωνικής συνοχής και καινοτομίας.
Η Ελλάδα μπορεί να γίνει μια χώρα όπου η Αυτοδιοίκηση δεν θα είναι όμηρος, αλλά πρωταγωνιστής. Το μόνο που λείπει είναι η πολιτική βούληση. Πρέπει να αντιδράσουν οι ίδιοι οι πολίτες και να «αναγκάσουν» τους αιρετούς να επαναστατήσουν και να διεκδικήσουν σαν δήμαρχοι αυτά που δικαιούνται οι τόποι τους.
Η Κεντρική Ένωση Δήμων Ελλάδας έχει τεράστια ευθύνη. Καιρός να «ξυπνήσει», αλλιώς θα κατηγορηθεί για «συνέργεια» στο «έγκλημα».
Θανάσης Μαρινόπουλος
