Ο Προοδευτικός Σύλλογος Λευκιανών Πάρου ιδρύθηκε στην Αθήνα το 1925 από Λευκιανούς που άφησαν το χωριό τους κυρίως για οικονομικούς λόγους. Παρακινήθηκαν κυρίως από την επιθυμία να βοηθήσουν και να συμπαρασταθούν στα προβλήματα και στις ανάγκες του χωριού, αλλά και να δημιουργήσουν μία γνώριμη Λευκιανή κοινωνία στην Αθήνα, με τα ίδια ήθη, έθιμα και παραδόσεις, όπως στο χωριό τους.
Η ίδρυση
Το ιδρυτικό συντάχθηκε και υπογράφτηκε επίσημα στις 20 Σεπτεμβρίου 1925, ενώ το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο έγινε στις 11 Οκτωβρίου 1925 στο καφενείο « Η Πάρος» στην πλατεία Μητροπόλεως.
Ο χώρος του καφενείου είναι ιστορικός, μια γωνιά σπουδαία στην ιστορία του συλλόγου αλλά και όλων εκείνων των Λευκιανών που περνούσαν εκεί ευχάριστες στιγμές κοντά στους συμπατριώτες τους και όλοι μαζί έπαιρναν σημαντικές αποφάσεις για το χωριό τους. Οι σκοποί του συλλόγου από το πρώτο καταστατικό ήταν:
– η ανάπτυξη και βελτίωση των κοινωνικών σχέσεων μεταξύ των μελών του κσι η σύσφιξη των φιλικών δεσμών
– η εξυπηρέτηση των αναγκών της ιδιαίτερης πατρίδας τους και των απανταχού Λευκιανών
Στην πορεία των 100 χρόνων το καταστατικό συμπληρώθηκε και με νέους σκοπούς:
– η καλλιέργεια και διοργάνωση πολιτιστικών, κοινωνικών και φιλανθρωπικών εκδηλώσεων προς όφελος των μελών και, των Λευκών και της Πάρου.
– η διαφύλαξη, η διατήρηση και η προβολή της Λευκιανής παραδοσιακής κληρονομιάς
– η ευαισθητοποίηση στην εκτίμηση του περιβάλλοντος και γενικά του οικοσυστήματος, και ο σεβασμός στην παραδοσιακή φυσιογνωμία των Λευκών.
– η οργάνωση και ανάπτυξη ανθρωπιστικού έργου προς όφελος των μελών και φίλων του συλλόγου, των κατοίκων των Λευκών και κάθε τρίτου με ανάγκες ιδιάζουσας μορφής,
– η παρέμβαση με κάθε νόμιμο μέσο προς κάθε Αρχή και Φορέα για προώθηση και έγκριση κοινωφελών έργων και σκοπών προς όφελος των Λευκών και των κατοίκων τους ή ακύρωση αποφάσεων βλαπτικών για τις Λεύκες και τους κατοίκους τους.
Μια από τις αρχές που διέπουν τον σύλλογο από εκείνη την εποχή, είναι ότι όλα τα μέλη του είναι ισότιμα, χωρίς διακρίσεις λόγω μόρφωσης, θέσης, επαγγέλματος, κοινωνικής ή οικονομικής προβολής. Αυτό που ενώνει τα μέλη ήταν και είναι η αγάπη τους για το χωριό και η επιθυμία τους να λυθούν προβλήματα και ανάγκες της τοπικής κοινότητας. Αυτό είναι το ικανό κριτήριο και σήμερα για κάποιον να γίνει φίλος και να συμμετέχει στις δράσεις του συλλόγου.
Χρονολόγιο της 100ετίας
Α’ περίοδος: Εξωραϊσμός της ιδιαίτερης πατρίδας (1925- 1940)
– αποστολή φαρμάκων και ιατρικού υλικού για τις ανάγκες των κατοίκων
– αναδάσωση του περιβάλλοντος χώρου στην είσοδο του χωριού, το σημερινό δασάκι
– παροχή σχολικών ειδών για τα δημοτικά σχολεία
– καθαρισμός των πηγαδιών και φωτισμός στα σοκάκια του χωριού με φανάρια
– κατασκευή του Μνημείου των Πεσόντων, στην αρχική του θέση στο δασάκι, στο χώρο που βρίσκεται σήμερα ο ξενώνας Λευκών. Το έργο φιλοτέχνησε ο γλύπτης Στεφανίδης. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 4 Ιουνίου 1928 παρουσία επισήμων και πλήθους κόσμου, ανήμερα της Αγίας Τριάδας
– διοργανώνεται ο πρώτος χορός του συλλόγου. Πραγματοποιήθηκε τον Μάρτιο του
1926 στο ξενοδοχείο «Ακταίον» στο Ν. Φάληρο με την υποστήριξη 127 μελών. Ο ετήσιος χορός αποτελεί μέχρι σήμερα εμβληματική εκδήλωση των Λευκιανών της Αθήνας
– ενοικιάζεται πλοίο για την μεταφορά των Λευκιανών στο χωριό με την ευκαιρία του εορτασμού της Αγίας Τριάδας, στις 19 Ιουνίου 1926, εγκαινιάζοντας έτσι τις εκδρομές των μελών. Το πλοίο δένει στο Πίσω Λιβάδι και οι ταξιδιώτες μεταφέρονται με γαϊδουράκια στις Λεύκες
– το 1930 ξεκινούν οι μελέτες για την ύδρευση του χωριού
– το 1931 αποφασίστηκε η ανέγερση Κοινοτικού Μεγάρου, που θα ήταν παράλληλα και ξενοδοχείο ύπνου. Το έργο ολοκληρώθηκε το 1936.
– το 1931 τοποθετήθηκε το ρολόι στην Αγία Τριάδα. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν με κάθε επισημότητα στη γιορτή της Αγίας Τριάδας.
Β’ περίοδος: Προβληματισμοί μετά τον πόλεμο (1945 – 1955)
Η γενική συνέλευση στις 13 Μαΐου 1945 πραγματοποιήθηκε με 92 μέλη στην αίθουσα του Συλλόγου των Εμποροϋπαλλήλων, στην πλατεία Μητροπόλεως. Ο αριθμός των μελών ήταν πρωτοφανής για την εποχή. Στα έργα της περιόδου αναφέρουμε:
– τοποθέτηση αναμνηστικής πλακέτας στον τοίχο του δημοτικού σχολείου στη μνήμη του δασκάλου, Φραγκίσκου Χανιώτου και ονομασία της λεωφόρου του Ράμνου
– ξεκινούν οι ραβδοσκοπήσεις σε σημεία για αναζήτηση νερού από ειδικό υδρολόγο. Όλες οι εκδηλώσεις έχουν στόχο τη συγκέντρωση χρημάτων για την ύδρευση. Ακολουθούν σημαντικές δωρεές αλλά γίνεται και αναζήτηση κρατικών πόρων με επιστολές και συναντήσεις με κρατικούς φορείς
– το 1949 έχουμε την παροχή ηλεκτρικού ρεύματος στα σπίτια των Λευκών, μετά τη μεγάλη δωρεά γεννήτριας από τον ευεργέτη του χωριού και μέλος του συλλόγου, Μιχαήλ Δεσύλλα. Οι Λεύκες είναι από τα πρώτα χωριά στην Ελλάδα που αποκτούν ηλεκτρικό ρεύμα.
Γ’ περίοδος: Τα σημαντικά έργα (1955 – 1987)
– Τον Νοέμβριο του 1958 τοποθετούνται οι 2 πρώτες βρύσες στο χωριό για πόσιμο νερό και αντικαθιστούν τα πηγάδια. Στη συνέχεια τοποθετούνται περισσότερες βρύσες στο χωριό. Διαδίδεται δε, ότι το νερό των Λευκών ήταν χωνευτικό και έρχονταν με στάμνες και κουβάδες για να πάρουν νερό από όλο το νησί
– Το 1956 κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το ημερολόγιο του συλλόγου. Ο σύλλογος ξεπερνώντας κάθε προσδοκία αριθμούσε τότε γύρω στα 400 μέλη. Το ημερολόγιο εκδίδεται έκτοτε σταθερά κάθε χρόνο!
– Το 1963 προγραμματίστηκε και χρηματοδοτήθηκε και η ύδρευση του Άσπρου Χωριού, επίνειου των Λευκών, όπου και ολοκληρώθηκε το1968
– Το 1976 έγινε η έγκριση του έργου κατασκευής του «Ξενώνα Λευκών». Το έργο οραματίστηκε ο αείμνηστος πρόεδρος του συλλόγου, Στέφανος Περράκης. Χρηματοδοτήθηκε από τον ΕΟΤ, θεμελιώθηκε το 1977 και εγκαινιάστηκε το 1981. Όλος ο συντονισμός των ενεργειών για την έγκριση και ολοκλήρωση του έργου έγινε από το ΔΣ εκείνης της εποχής
– Το 1979 έγινε η μεταφορά του Μνημείου Πεσόντων (το Ηρώο) από την αρχική θέση του στο δάσος, στη σημερινή πλατεία Αρετής των Λευκιανών, όπου έγινε και η διαμόρφωση της πλατείας, όπως είναι σήμερα, με έξοδα του συλλόγου και παραχώρηση του χώρου από την Κοινότητα.
Δ’ περίοδος: Η νεότερη γενιά (1987 – 2000)
– Τον Ιανουάριο του 1990 εγκαινιάστηκε η ιδιόκτητη Λέσχη του συλλόγου στο
κέντρο της Αθήνας. Στη λέσχη αυτή παράλληλα με τις διοικητικές λειτουργίες γίνονται πολλές ομιλίες, συνεστιάσεις, χοροεσπερίδες και παρουσιάσεις βιβλίων
– Τον Αύγουστο του 1988 διοργανώθηκε διήμερο συνέδριο στις Λεύκες με θέμα: «Προβλήματα και προοπτικές του ορεινού κυκλαδίτικου χωριού» με τη συμμετοχή σημαντικών φορέων, πολιτικών και επιστημόνων
– Τον Αύγουστο του 1991 διοργανώθηκε πολιτιστική εκδήλωση διάρκειας 15 ημερών με θέμα, «ΛΕΥΚΕΣ ΄91» στο πλαίσιο της οποίας έγινε και Συμπόσιο με θέμα: «Το οικοσύστημα των Κυκλάδων». Η έναρξη της εκδήλωσης έγινε από τον αντιπρόεδρο της τότε κυβέρνησης και συμμετείχαν μαζί με διακεκριμένους καθηγητές πανεπιστημίων και αξιωματούχοι από την τότε ΕΟΚ. Στο πλαίσιο του Συμποσίου υπήρξαν πολλές προτάσεις για έργα στις Λεύκες, όπως ομβροδεξαμενή, αναπαλαίωση των ανεμόμυλων, βιολογικός καθαρισμός κλπ
– Η πρώτη εκδρομή του συλλόγου στο εξωτερικό έγινε το 1989, στην Κωνσταντινούπολη
– Το Πάσχα του 1992 με συνεισφορά του συλλόγου θεμελιώνεται η επέκταση του Κοινοτικού Μεγάρου και γίνεται πλακόστρωση της λεωφόρου στον Ράμνο
– Αγοράστηκαν παιχνίδια για την παιδική χαρά των Λευκών
– Διαμορφώθηκε η πεζούλα κάτω από το κοινοτικό μέγαρο σαν γηπεδάκι για το τοπικό παιχνίδι «μπάλες»
– Τοποθετήθηκαν νέα παραδοσιακά φανάρια στα σοκάκια
– Ο σύλλογος συμμετέχει στις ενέργειες και στα έξοδα για την κατασκευή γηπέδου μπάσκετ
– Συμμετέχει σε ενέργειες καθαρισμού, προστασίας και αξιοποίησης του δάσους του Λευκών. Παράλληλα φυτεύτηκαν νέα δενδρύλλια
– Γίνεται αναμόρφωση του χώρου της πηγής στο Βρυσί
– Το 1995 σε συνεργασία με τους τοπικούς φορείς διοργανώνεται η Λευκιανή
Εβδομάδα Παράδοσης και Πολιτισμού, όπου γιορτάζονται και τα 70 χρόνια του Συλλόγου
– Θεμελιώνεται το ανοικτό θέατρο των Λευκών
– Την περίοδο αυτή εκδόθηκαν και πολλά βιβλία για τη ιστορία και την
παράδοση του χωριού
1. «Προβλήματα και προοπτικές του ορεινού κυκλαδίτικου χωριού – 1988»
2. «Το οικοσύστημα των Κυκλάδων – 1991»
3. «Ιστορία των 70 χρόνων του Συλλόγου» (Ν. Αλιπράντης-1995)
4. «Παραδοσιακή Μουσική Πάρου» (Μανώλης Χανιώτης-1996)
5. «Λεύκες Πάρου – Πεντέμισι Αιώνες Ιστορίας» (Ευάγγ. Καστανιάς-1998)
Ε’ περίοδος: Ο σύλλογος στον 21ο αιώνα (2000 – 2015)
– Το 2002 τυπώνεται το 1ο τεύχος του ενημερωτικού δελτίου του συλλόγου που συνεχίζεται ανελλιπώς επί 25 χρόνια
– Το 2003 ξεκίνησε η πρωτοβουλία της αιμοδοσίας και ιδρύθηκε η Τράπεζα Αίματος του Συλλόγου. Με τη συμμετοχή και τη συνεργασία της ενορίας του Αγ. Ελευθερίου στο Μαρούσι, 2 φορές το χρόνο γίνεται αιμοδοσία
– Το 2003 εγκαινιάζεται το Θέατρο Λευκών δίπλα στο Κοινοτικό Μέγαρο και αρχίζει ο θεσμός του Πολιτιστικού Αυγούστου στις Λεύκες
– Δημιουργείται χορευτικός όμιλος στην Αθήνα από Λευκιανά παιδιά. Ο όμιλος συμμετέχει σε πολλές εκδηλώσεις και αναδεικνύει τον παραδοσιακό χορό Λευκιανό Χασάπικο
– Εθελοντές συμμετέχουν στους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004 στην περιφορά της φλόγας στην Πάρο αλλά και στη διοργάνωση στην Αθήνα
– Δημιουργείται το Λαογραφικό Μουσείο στο χωριό με οικογενειακά κειμήλια και παλιά χρηστικά αντικείμενα
– Διοργανώθηκε μουσική εκδήλωση αφιερωμένη στους Λευκιανούς λατόμους στο Πολεμικό Μουσείο Αθηνών και θεσμοθετείται το ετήσιο μνημόσυνο κάθε Μάιο, στο εκκλησάκι του Αγ. Γεωργίου στον Διόνυσο
– Ολοκληρώνεται η ανακαίνιση και ο εκσυγχρονισμός της λέσχης στην Αθήνα και φιλοξενούνται περισσότερες εκδηλώσεις
– Εκδίδονται νέα βιβλία και οργανώνονται παρουσιάσεις τους με σημαντικούς ομιλητές
– Οργανώνονται πολυήμερες εκδρομές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Αποτέλεσμα της επιτυχίας των εκδρομών και εκδηλώσεων είναι και η προσφορά από το μέλος Ελευθέριο Χανιώτη, του ακινήτου του επί της Λ. Μεσογείων, σαν κληροδότημα μετά τον θάνατό του στον σύλλογο.
Στ’ περίοδος (Η πρόσφατη δεκαετία (2015-2025)
– Παρέχεται ενίσχυση στο έργο αναστύλωσης της Αγ. Τριάδας
– Υποστηρίζονται εορταστικά γεύματα στο γηροκομείου Πάρου
– Θεσμοθετείται η βράβευση των νέων φοιτητών με καταγωγή από τις Λεύκες, κάθε χρόνο στην κοπή της Πρωτοχρονιάτικης πίτας
– Παρέχονται υλικά και όργανα στο Κ.Υ. Πάρου την περίοδο του covid
– Οργανώνονται μικρά έργα στο χωριό για την καθαριότητα, τον εξωραϊσμό της πλατείας Αρετής και της στάσης του λεωφορείου στην είσοδο του χωριού
– Καλύπτονται έκτακτα έξοδα για το δημοτικό σχολείο
– Ολοκληρώνεται η αποδοχή του κληροδοτήματος Χανιώτη και διερευνώνται τρόποι αξιοποίησής του
– Ο σύλλογος συμμετέχει σε δράσεις και ημερίδες που αφορούν την τουριστική ανάπτυξη στην Πάρο
– Τέλος, εκδίδονται νέα βιβλία, ενώ συνεχίζονται όλες οι πολιτιστικές δράσεις και οι εκδρομές.
Ο απολογισμός
Στη φετινή κοπή πίτας στο πολιτιστικό κέντρου Νέου Ηρακλείου, σημειώθηκε:
«Τα περισσότερα αν όχι όλα από τα παραπάνω έργα και δραστηριότητες όλα αυτά τα χρόνια, έγιναν με αποκλειστική χρηματοδότηση από τις συνδρομές και τις δωρεές των μελών, τους χορούς, τις εκδηλώσεις και τις εκδρομές.
Να θυμίσουμε εδώ ότι οι ιδρυτές του συλλόγου έφυγαν για οικονομικούς λόγους από το χωριό! Κατάφεραν όμως να είναι σήμερα οι Λεύκες ένα από τα ομορφότερα χωριά στην Ελλάδα και τόπος έλξης για διακοπές ή/και μόνιμη κατοικία, από όλα τα σημεία του πλανήτη.
ΟΛΟΙ ΟΙ ΠΡΟΕΔΡΟΙ ΜΕ ΤΑ ΔΟΙΚΗΤΙΚΑ ΤΟΥΣ ΣΥΜΒΟΥΛΙΑ υπηρέτησαν τους σκοπούς του συλλόγου και άφησαν το ίχνος τους με τα έργα τους, τα λόγια τους και την προσωπικότητά τους. Τους αξίζουν «Πολλά Συγχαρητήρια και Μπράβο», για όλα όσα κατάφεραν και κυρίως για τον χρόνο που αφιέρωσαν στους σκοπούς αυτούς. Ο σύλλογος των Λευκιανών ήταν πρωτοπόρος στην κοινωνία της Πάρου και σήμερα πλέον και στην Ελλάδα. Ταυτίζεται με την πρόοδο, την ευγένεια των λόγων και των πράξεων, τη συμμετοχή και τον εθελοντισμό. Αποτελεί πρότυπο και έδωσε το έναυσμα σε άλλους νεότερους συλλόγους να ξεκινήσουν και αυτοί δικές τους αντίστοιχες δράσεις.
Γιορτάζουμε τα γενέθλια των 100 ετών με περηφάνια για την καταγωγή μας, με θαυμασμό στις προηγούμενες γενιές και με όραμά μας για το μέλλον, τη συνοχή των μελών, τη διαφύλαξη του τοπικού οικοσυστήματος και της πολιτιστικής κληρονομιάς και τη συνέχιση της εθελοντικής προσφοράς στο κοινό καλό».
