Τα αντιβιοτικά είναι μία από τις μεγαλύτερες ανακαλύψεις της ιατρικής, η αλόγιστη χρήση τους όμως οδηγεί στην δημιουργία ανθεκτικών βακτηρίων, δηλαδή βακτηρίων που δεν μπορούμε πλέον να τα καταπολεμήσουμε με τα υπάρχοντα αντιβιοτικά (μικροβιακή αντοχή) με αποτέλεσμα να προκαλούν πολύ σοβαρές λοιμώξεις. Το Αμερικάνικο Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης λοιμώξεων (CDC) θεωρεί ότι η μικροβιακή αντοχή είναι ένα από τα πιο μεγάλα προβλήματα δημόσιας υγείας στον κόσμο, και σ’ αυτό το παγκόσμιο πρόβλημα η χώρα μας κατέχει την θλιβερή πρώτη θέση…
Όταν είμαστε άρρωστοι με πυρετό τότε μπορεί να έχουμε ίωση ή βακτηριακή λοίμωξη. Τα αντιβιοτικά έχουν θέση μόνο στις βακτηριακές λοιμώξεις ενώ δεν προσφέρουν καμία βοήθεια στις ιώσεις.
Τα βακτήρια είναι ζωντανοί οργανισμοί που μπορούν να ζουν με τον δικό τους γενετικό υλικό. Για τα βακτήρια το σώμα μας είναι ένας πλούσιος σε πόρους τόπος που θέλουν να εγκατασταθούν και να αναπαραχθούν. Τα βακτήρια είναι παντού! στο δέρμα μας, στους βλεννογόνους μας, π.χ. έντερο, κόλπο, στοματική κοιλότητα, στην οδοντική πλάκα… αλλά και γύρω μας, στο πληκτρολόγιο μας ή στο φύλλο της εφημερίδας που διαβάζετε, παντού… και είναι εκεί ψάχνοντας ευκαιρία να εισβάλλουν, να εγκατασταθούν και να αναπαραχθούν…
To σύνολο των μικροβίων που υπάρχει σε κάθε άνθρωπο αποτελεί το δικό του μοναδικό μικροβίωμα. Μέσα σ’ αυτό συμβιώνουν αρμονικά ωφέλιμα και παθογόνα βακτήρια, ιοί, και μύκητες. Με τα ωφέλιμα βακτήρια έχουμε μία καλή σχέση συμβίωσης όσο είμαστε υγιείς, εμείς τους παρέχουμε τροφή και στέγη και εκείνα μας βοηθούν στην πέψη των τροφών και στην προστασία μας από βακτήρια που δυνητικά μπορούν να προκαλέσουν ασθένειες, έτσι είμαστε και οι δύο ευχαριστημένοι. Τα παθογόνα από την άλλη, είτε είναι γύρω μας είτε στο σώμα μας, ψάχνουν να βρουν ευκαιρία να μας επιτεθούν, όχι από εκδίκηση, αλλά για να βρουν τόπο ν’ αναπαραχθούν και για να το πετύχουν αυτό δεν θέλουν να βρουν στο διάβα τους αντιβιοτικά.
Όταν εμείς χρησιμοποιούμε τα αντιβιοτικά χωρίς να χρειάζονται, προκαλούμε δύο ζημιές, μία στον ίδιο μας τον εαυτό και μία στην κοινότητα. Σε εμάς, χτυπάμε τα ωφέλιμα βακτήρια και δίνουμε χώρο στα παθογόνα να αναπτυχθούν και στην κοινότητα δημιουργούμε ανθεκτικά στελέχη μικροβίων. Μαρτυράμε δηλαδή τα όπλα μας (αντιβιοτικά) στα παθογόνα και τους δίνουμε την ευκαιρία να αναπτύξουν ανθεκτικά στελέχη, τέτοια που τα αντιβιοτικά μας θα είναι πλέον ανίσχυρα απέναντι τους (ζημιά στην κοινότητα). Όπως εμείς αμυνόμαστε στις επιθέσεις τους έτσι και τα βακτήρια αμύνονται, και η άμυνα τους είναι να βρίσκουν μονοπάτια επιβίωσης δημιουργώντας ανθεκτικούς απογόνους.
Εκτός όμως από τις αντιβιώσεις που χορηγούνται στον άνθρωπο έχουμε και την υπερκατανάλωση αντιβιοτικών στην κτηνοτροφία ή και στις καλλιέργειες, τα αντιβιοτικά δηλαδή που μπαίνουν στο πιάτο μας, και το αποτύπωμα αυτής της υπερκατανάλωσης φαίνεται πάλι από την δημιουργία ανθεκτικών στελεχών σε χώρες που δεν έχουν υπερκατανάλωση αντιβιοτικών στους ασθενείς.
Στη χώρα μας η υπερκατανάλωση αντιβιοτικών μειώθηκε λίγο από το 2020 και μετά, όταν έγινε υποχρεωτική η χορήγηση αντιβιοτικών με συνταγή γιατρού. Αυτό φρέναρε την κατανάλωση στην κοινότητα, εξακολουθεί όμως να υπάρχει στα νοσοκομεία αλλά και στους λοιπούς τομείς που προανέφερα. Γιατροί, κράτος και ασθενείς είμαστε όλοι υπεύθυνοι απέναντι στο μέλλον των παιδιών μας σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό που από άγνοια, αδιαφορία ή συμφέρον βάζουμε σε κίνδυνο την ίδια μας την ύπαρξη.
Ειρήνη Γιαννάτου – Παιδίατρος
