γράφει η Ειρήνη Γιαννάτου, Παιδίατρος
Κάθε γενιά έχει τα δικά της προνόμια και προβλήματα που έχουν να κάνουν με τις γενικότερες εξελίξεις, αλλαγές και μόδες. Σήμερα παρακολουθούμε παιδιά να έχουν πρόσβαση σε οθόνες ή και στο διαδίκτυο από πολύ μικρή ηλικία, να περνούν ώρες ατελείωτες παίζοντας παιχνίδια σε κονσόλες, αλλά και γονείς να δίνουν το κινητό τηλέφωνο στο δίχρονο παιδί για να πιούν έναν καφέ με την ησυχία τους… Πού είναι το μέτρο και το όριο;
Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή. Όταν λέμε οθόνες, εννοούμε όλες τις οθόνες απ’ όπου κι αν προέρχονται και για όποια χρήση, είτε πρόκειται για κινητά τηλέφωνα ή τάμπλετ είτε για λάπτοπ, κονσόλες παιχνιδιών ή τηλεόραση, είτε πρόκειται να χρησιμοποιηθούν για εκπαίδευση, ψυχαγωγία ή απλά για να απασχολούνται με κάτι…
Τι δεδομένα έχουμε σήμερα;
Η Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία συστήνει μέχρι την ηλικία των 18 μηνών η χρήση οθόνης να είναι μόνο για βιντεοκλήση, πχ να μιλήσουν με τον παππού, πάντα όμως με την παρουσία ενήλικα. Για την ηλικία 18 μηνών έως 2 χρονών μπορεί να χρησιμοποιήσουμε οθόνη μόνο για εκπαιδευτικούς λόγους, πάλι με την επίβλεψη ενήλικα. Από την ηλικία 2 χρόνων και μέχρι 5 χρονών τα προνήπια μπορούν να χρησιμοποιούν οθόνη γενικά για μη- εκπαιδευτικούς λόγους, αλλά για 1 ώρα την ημέρα τις εργάσιμες ημέρες και μέχρι 3 ώρες την ημέρα τα Σαββατοκύριακα. Από 5 χρονών και πάνω η σύσταση είναι όχι πάνω από 2 ώρες την ημέρα για μη-εκπαιδευτικούς λόγους, αλλά κυρίως θέλουμε να πετύχουμε κάποιες καλές συνήθειες.
Η υπερέκθεση μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού, μπορεί να οδηγήσει σε αυξημένες πιθανότητες παχυσαρκίας και διαταραχών ύπνου, κατάθλιψης και άγχους. Μπορεί να εμποδίσει την ικανότητα ερμηνείας των συναισθημάτων, να τροφοδοτήσει την επιθετική συμπεριφορά και να βλάψει την ψυχολογική υγεία του ατόμου γενικά.
Οδηγίες για γονείς ώστε να πετύχουμε καλές συνήθειες:
- Κλείνουμε τις οθόνες όταν είμαστε όλοι μαζεμένοι στο τραπέζι ή όταν πάμε βόλτα. Φανταστείτε μία οικογένεια να τρώει στο τραπέζι, οι γονείς να τρώνε μηχανικά κοιτώντας τηλεόραση και τα παιδιά να βλέπουν ανούσια βίντεο στο κινητό… Πόσες παγίδες θα μπορούσατε να περιγράψετε σ’ αυτή την εικόνα;
- Κλείνουμε όλες τις οθόνες μισή με μία ώρα πριν πάει το παιδί για ύπνο και αυτό ώστε να έρθει η σωματική και εγκεφαλική ηρεμία για έναν καλό ύπνο.
- Αποφεύγουμε να χρησιμοποιούμε την οθόνη για να γλιτώσουμε από ξεσπάσματα γκρίνιας ή για να απασχοληθεί το παιδί προκειμένου να πιούμε έναν καφέ ήσυχοι… δύσκολο αλλά για σκεφτείτε το…
- Μιλάμε στο παιδί σχολιάζοντας αυτό που βλέπει, αναλύουμε συμπεριφορές και επισημαίνουμε θετικές συμπεριφορές που προάγουν την συνεργασία, τη φιλία και την ενσυναίσθηση. Οι ευκαιρίες για διδασκαλία είναι παντού γύρω μας γιατί όχι μέσα από το θέμα που παρακολουθεί το παιδί στην οθόνη του.
- Ενθαρρύνουμε το παιδί σε δραστηριότητες και χόμπι που δεν έχουν οθόνη, πχ αθλητισμό, τέχνες.
- Δίνουμε το καλό παράδειγμα με τον δικό μας σωστό τρόπο που χρησιμοποιούμε τις οθόνες.
- Στα μεγαλύτερα παιδιά τους διδάσκουμε την ασφαλή χρήση του διαδικτύου.
Εάν ανησυχείτε για τις ώρες που απασχολείται το παιδί σας με τις οθόνες γενικά, μιλήστε με τον παιδίατρο σας και μαζί θα σκεφτείτε αν χρειάζεται να απευθυνθείτε σε ειδικευμένο επαγγελματία ψυχικής υγείας.
Οι οθόνες δεν είναι ο δαίμονας της εποχής μας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί προς όφελος του παιδιού και της οικογένειας, είναι εργαλείο εκπαίδευσης και γνώσης και όπως κάθε τι σ’ αυτή την παλιοζωή θέλει μέτρο, τρόπο και τέχνη.
